Ev demek e ku tu li ser hev e-nameyeyan ji min re dişînî, di her yekê de pirsên ku min qe texmîn ne dikirin bi heyecanek mezin dipirsî. Ji nameyên te diyar e ku tu bi bersîvên min neqaîl î. Lazim e ez li xwe muqir bêm ku min heta niha raste rast bersîva tu pirsa te neda. Ez li derûdora pirsan diçûm û dihatim ji bersîvdanek serwext her dûr bûm.

Tu di nameya xwe ya dawîyê de bi şêweyek tehdîtkar dibêjî; heger em şaşîyên we dubare bikin, mesûl hun in, em ê bi bestika we bigrin...
paşê gazina ji me nekin !. Rastî ev e ku mirov kare ji mafek xwe feragat bike lê nabe ji berpirsiyarî û wazîfeyên xwe bireve. Te bi wan gotinên xwe ev rastîya ku bi mehan e min dixwast ez wê jibîr bikim, wê tune hesab bikim, carek din anî bîra min.

Tu dipirsî bê em kî bûn, me çi dixwast û me bo wan daxwaz û erkên xwe çi kir. Helbet bersîva van pirsên te hinekî jî bi mihaseba dîroka me ve girêdayî ye. Mixabin mihasebeyek weha nehatîye kirin û nehewceyî gotinê ye ku gellek zehmet e jî. Bêgûman zehmet be jî, divê mihasbeyek bê kirin û mebesta muhasebê ne rûspîkirin û ne jî rûreşkirina kesekî be. Muhasebe divê ji bo; em şaşî û kêmasîyên xwe nas bikin sebebê rewşa xwe ya têkçûyî derxin holê, dîroka xwe bi qencî û şaşîyên wê - lê rast- bo nifşên nû ber biçav bikin, da ku hun karibin ji tecruba me dersan derxin, pirr hindik hesab bikin bê di vê tekoşîna pîroz de çi li pêşîya we ye.

Ez bi xwe karim mihaseba xwe bikim, tiştê min dîtîye, ez bûme şahid ragihînim te, lê mumkine têgihêştinên min kêm, zêde an jî şaş bin. Bo vê yekê lazim e tu peyvendîyên me deynî alîyekî û ji kanalên cuda ji xwe re agahîyan berhev bikî û a herî rast jî li belgeyan bigerî.Tu zanî ferqek mezyin di navbera rojhilatîya û rojavayîya heye. Dema rojavayîyek behsa jiyan û bîranînên xwe dike bi asanî û bi dilek vekirî kare hemû xusûsîyetên xwe ên xerab, qusûr û şaşîyên xwe heta sucên xwe berbiçav bike. Lê rojhilatî hezar çivan didin xwe ku qusûrên xwe veşêrin.

Bi qenaeta min ên ku nikaribe li dîroka xwe bizîvire, li paş xwe nenêre, şaşî û jarîyên xwe tevî sebebên wan dernexe holê, ê nikaribe bo pêşerojê xetek kêmrîsk, zelal û bikêrhatî destnîşan bike.

Em dizanin ku dîroka me ya siyasî,ya nêzîk di destpêka salên 1960 de dest pê dike. Lê nifşê me di nîveka salên 1970yî de ket nava Tevgera neteweyî. Rêxistina yekê a dîroka me ya nêzîk TKDP ( Turkiye Kurdistan Demokrat Partisi-Partîya Demokrat Kurdistana Tirkiye ) ye û di 11-ê Tîrmeha (Temûz) sala 1965 an de ji alîyê Seîd Elçî û hevalên wî hatiye damezrandin. Dîsa di 27-ê Hezîrana 1970 de bi navê T-KDP (Turkiyede Kurdistan Demokrat Partisi-Partî Demokrata Kurdistan li Tirkîyê) partîyek din ji alîyê Dr.Şivan ( Seîd Kirmizitoprak ) û hevalên wî tê damezrandin. Hin belge û agahîyên ji devê şahidên wê demê diyar dikin ku kar û xebatên van herdu Partîyan hetta rêxsitinên wan ên herêmî car carna di nava hevde ne. Bi kêmasî navê kadroyekî tê zanîn ku di heman demê de di herdu Partîyan de jî di dereca bilind de berpirs e. Mumkin e ku di nava endaman de jî ên ku endamê herduya bûne hene.

Di hin belgeyên rêxistinên ji kevneşopa me tên, dîroka me bi T - KDP (Partî Demokratî Kurdistanê li Tirkîyeyê) ve tê girêdan. Lê di vê girêdanê de verzîyonên ji hev cuda hene.Hin Tevgera me berdewama T-KDPa Dr.Şivan dibînin hin berdewama T-KDPa ku cara duduya ji alîyê hin hevalê Dr.Şivan hatiye damezrandin,dibînin. Programa KÎPê destnîşan dike kuT-KDP cara duduyan di sala 1973yan de hatiye damezrandin. Di destûr û programa PDK-T ê de hatiye nivisandin ku Nîzamnameya navxwe a Partî Demokrat Kurdistan li Tirkîyê di civîna 8.an a Komîta Merkezî hatiye qebûl kirin û bi vî hawayî xwe wek berdewama PDK-T a Dr. Şivan dibîne.

KIPa (Kurdistan Îşçî Partîsî) ku bi navguhertina T-KDPê derketîya qada siyasetê, di programa xwe de xwe berdewamîya hemû tekoşînên li Kurdistanê hatiye meşandin dibîne û dibêje; '' dewama tekoşîna xelkê me a ku di qonaxa dîrokê de hatiye dayîn û ev tekoşîna niha qonaxa berpêşî wan tekoşîna ye''.

Dîsa KIP di programa xwe de peyvendîyên xwe ên bi rêxistinên berîya xwe ve weha destnîşan dike;'' Xelkê me, ji pelçıqandinên mêtingehvan û emperyalistan, ji tevgerên şoreşiya cîhanê û ji têkoşinên borî gelek dersan derêxist û ji bo serketinê bi peywistiya xebatek rexistinî bawer anî. Ji ber vê çendê, ronakên welatperwer ên ku digotin em bi Marksizm-Leninizmê bawer in, saziya partiyek nû peywist ditin. Lewra P.D.K. (Parti Demokratik Kurdıstan- a bi serokatîya Seîd Elçî- m.ş.o ) ya kevn êdî ji bo meşandina têkoşînê taqeta xwe winda kiribû. Li ser vê yekê Parti Demokratîk Kurdistan Li Tirkiyê (PDK-T - a bi serokatîya Dr.Şivan - m.ş.o ) damezirandin. PDK-T ji PDK ( a bi serokatîya Seîd Elçî-mşo-) pêşvêrûyitir bû. Serekên vê partîyê (PDK-T) tevî ku bi Marksizm-Leninizmê bawerîya xwe diyar dikirin ji, lê di esasê xwe da xwedî karekterek bûrjwazîyên piçûk bûn. Ji xwe jîyana vê partiyê gelek dom nekir. Pışti 12 Adarê karbidestên partiyê hinek jê derbasî Kurdıstana Iraqe bûn, piştre li wê derê hin ji wan, ji alîyên Barzanîyan va hatin kuştin . Li ser vê yekê xebata partîyê rawestîya. Di sala 1972an da karbidestên hundir komcivînek pêk anîn û partîyê resmen belav kirin**.

KIP di Programa xwe de xwe berdewamîya Partîyek ku di sala 1973 de hatiye damezrandin dibîne. Program weha dibêje; '' Heta sala 1973an li Kurdıstana Tirkîyê bi tenê PDK ( a Seîd Elçî-mşo-) hebû. Di sala 1973an da sosyalîstên Kurdistanê jı bo pêşengi kirina şorişa xelkê ya netewîya demokratîk, partîya çîna karker damezirandin. Disa bi navê PDK-T partîya me ya îro danîn . Qonaxa çêbûn û pêşketina vê partîyê têkoşînek dijwar dîtîye'' .

Program û rapora siyasî a Partîya Pêşeng a Karkerî Kurdistanê(PPKK) ku berdewam an parçeyek ji KÎPê ye, li ser vê yekê radiwestin. Di Programa Pêşengê de tenê tê dest nîşan kirin ku T-KDP di 22-ê Nîsana 1975an de hatiye damezrandin û bi navguhertinê bûye KÎP.

Agahîyên berfirehtir di rapora siyasî a Kongreya 1983 a Pêşengê de de hene. Di raporê de weha tê gotin:'' Partîya me di Kongreya sala 1975 an a ku li Kela Wanê pêk hat, careka din bi navê T-KDPê hat damezrandin. Esasen xebatên damezrandina Partîyê di sala 1973an de dest pê kiribûn. Welatperwerên di nava Partîyê de (T-KDP a Dr.Şivan) cîh girtibûn, piştî belavbûnê di nava Tevgerên cihê de cîh girtibûn, dameznêrên Partrîya me kesên ji nava T-KDP a Dr.Şivan dihatin***.

Bawerîya min a şexsî ev e ku di navbera îdamkirina Dr. Şivan (Seîd Kirmizitoprak), Çeko (Hikmet Buluttekin) û Brûsk (Hasan Yikmiş), (Çileyê pêşîn,1971) û civîn an komcivîna Wanê (Nîsan,1975) de bi taybetî li hundirê welat çi xebatên partîyê çê nebûne, organên wê ji hev ketine, çi diyardeyên ku hebûna peyvendîyên navbera organ, berpirs û endamên partîyê jî nînin. Agahîyên hin berpirsên wê demê û Programa KÎPê jî vê yekê teyîd dikin.Tiştê tê zanîn ev e ku ji partîya Dr.Şivan tenê yek endamê Komîta Merkezî, Kurdo (Omer Çetîn) xebata xwe ya siyasî di T-KDPa nû de domandiye. Dîsa dameznêr û endamek dinê ê KM a Partîya Dr.Şivan, O.Aydin li gel di çend hevdûdîtinan de amade ye jî, jin hin sebeban ne di destpêkê de lê di sala 1977an de tevî Partîyê dibe. Dîsa ji endamê KM a Partîya Dr.Şivan, R.K. jî paşê tevî xebata PDK-Ta nû dibe. Dr.Şivan di destnivîsa xwe a ku paraztina wan ya bûyera kuştina Seîd Elçî de, dinivisîne ku Komîta Merkezî a T-KDPê ji 17 kesan pêk tê. Yanî ji 17 endamên KM a T-KDPê tenê Kurdo dibe demeznêrê T-KDPa nû.

Ne veşartî ye ku birêvebirên T-KDPa Dr.Şivan û herweha hin kadroyên nêzî birêvebrîyê, piştî bûyera Seîdan derketine dervayî welat. Hem di rojnivîsên Soro (Nazmî Balkaş) û hem jî ên Necmeddîn Buyukkaya (Neco) îşaretên lêgerînên di nava grûbeka teng ji hevalên Dr.Şivan, tên dîtin. Li gora rojnivîsên wan piştî bûyera Seîdan peyvendîyên di navbera Kurdo, Soro,
Cûdî (Omer Ozsokmenler) û Necmeddîn dom kirine.Kurdo û Neco di payîza 1972an de derdikevin Ewropayê, Soro jî li Lubnanê û Sûrîyeyê dimîne. Di 02.04.1974an de Kurdo û Neco vedigerin Şamê, Sorû û Cûdî jî li wê ne.

Dîsa ji van rojnivîsan tê fam kirin ku wan di nava xwe de li ser Programeka nû li hevkirîye û amadeyîyên çapkirina wê dikin. Neco di rojnivîsa xwe ya 26.06.1973 * de dinivisîne; pirtûk bi daktîloyê tê nivisandin. Mumkine ku ev Program be, lê di rojnivîsa xwe ya di 13.04.1974an de jî dinivisîne ku ew Program û destûrê bi daktîloyê dinivisîne. Disa di a 01.05.1974an de jî dinivisîne ku wan ew bo çapê daye çapxaneyekê. Heger PDK-T cara duduyan di sala 1973 de hatibe damezrandin, lazim e li dervayî welat hatibe avakirin. Tê zanîn ku di 1973ab de ji aktîvîsatn Kurdo û Neco li Ewropayê, Soro jî li Rojhilata Navîn e. Divê hevdûdîtina wan ne rehet be. Heger werê be jî dûrî aqila ye ku Komîta Merezî di nava salekê de heşt caran civîya be. Îhtîmalek dimîne ku civîna ku di Destûr û Programa T-KDPê(a 1973yan) de jê re civîna 8.an tê gotin bi mebesta xweberdewama PDK-T ya Dr.Şivan, dîtinê be. Heger weha be jî ev car agahîyên di Programa KÎPê de ên li ser fesihkirin û jinûva avakirina PDK-Tê ne rast in. Nabe ku hem Partîyek hatibe fesih kirin û hem jî civînên Komîta Merkezî dom bikin.

Bêgûman îhtîmala rastîya li dervayî welat û bi Proramek nû jinûva damezrandina PDK-Tê mezin e. Lê Partî nefonksîyonel e, peyvendîyên wê bi hundir nîne. Esasen an reorganîzasyona Partîyê an jî -cara sisêya- jinûva avakirina wê piştî vegera Kurdo (O.Ç),Soro, Necmeddîn Buyukkaya a welat e. Ev jî piştî efûya giştî a sala 1974 e. Neco dinivisêne ku ew di Sibata 1975an de vegerîyaye welat.Omer Çetîn jî di îfadeya xwe ya piştî girtina xwe dibêje ew di Îlona 1974an de vegerîyaye. Ji rojnivîsên Soro û hin agahîyan diyar e ku Soro piştî vegerê an qe nakeve nav lêgerînên siyasî an jî bêdil e.

Agahîyên bidestketî îşaretî giringîya civîna Wanê dikin. Cîhê wê li gora destûra Partîyê çi dibe bira bibe, ev civîn ji bo xebatên vê Tevgerê de dibe destpêkeka nû . Lê bi bawerîya min di Programa Pêşengê de zorlêkirinek heye ku bo îspata çepîtîya Partîyê, roja civîna reoragnîzekirin an jî damezrandina Partîyê 22-ê Nîsanê tê destnîşan kirin, ku ew roj rojçêbûna Lenin e. Dîsa Programa KÎP, PDK-T a ku di 1973yan de hatiye dawezrandin, wek partîya çîna karker binav dike, Bi bawerîya min ev jî zorlêkirin e û ji heqîqetê dûr e. KÎP Partîya Dr.Şivan ji a Seîd Elçî pêşverûtir, lê wê wek Partîyek burjuvayê biçûk dibîne. Bo vê yekê jî xwe neberdewama wê lê berdewa Partîyek bi eynî navî û di sala 1973an de lê ji alîyê sosyalîstên Kurdistan hatîye damezrandin, dibîne. Di qenaeta min de sebebê van zorlêkirinan ev e ku ev Program ne di 1975an de bileks di demek ku êdî grûb û rêxsitinên Kurdistana Bakur di wê îddîayê de bûn ku her yek ji wan ji ên din sosoyalsîtir e û berîya herkesî ew bûye sosyalîst.

Herweha Tê zanîn ku hin hevalên Dr.Şivan grûba bi navê Rizgarî , hin hevalên wî paşê Kawa yê avakirin û hin hevalên wî jî bêyî ku sebebên xwe diyar bikin dev ji siyasetê berdan. Yanî ji hevalên wî ên endamê Komîta Merkezî yek û çar- pênc jî kadro di reorganîzekirina PDK-T a nû de xwedî însîyatîf an dameznêr in. .

Ez bi xwe nebûme şahid ku ji bilî tekoşer û kurdperwerê navdar îdolê ciwanîya me Muhterem Biçîmlî , rêvebir û kadroyek payebilind ê vê partîyê raste rast û eşkere li Dr.Şivan xwedî derketîye. Dîsa ez bi xwe pê nehesîyame ku rojekê PDK-,T KÎP an jî Pêşeng li Dr.Şivan xwedî derketîye, di derbarê bûyera kuştina Seîd Elçî û îdamkirina Dr. Şivan daxuyanîyek dabe û di navaTevgerê de agahîyek, helwestek fermî belav kiribe. Herweha ne hatîye dîtin û bihîstin ku vê Tevgerê serokê partîya xwe bibîranîye, ew û tekoşîna wî bi kadro, endam û hevalbendên xwe daye nas kirin.

Lê ez zanim ku rêxsitinên dervayî me ji me re digotin şivanî û gellek caran bûme şahid ku me jî gotîye; em ne şivanî ne. Min cara yekê wêneyek Dr.Şivan piştî darbeya eskerî li Ewropayê dîtîye. Dîsa em bi derengî ji pirtûka Kalemimden Sayfalar (Rûpelên ji qelama min) pêhesîyan ku di nava rêvebirên partîyê de bi dîtinên xwe yên taybetî, bi hewldanên xwe ê bi mebesta zelalkirina bûyera Dr.Şivan û herweha bi şeklê jiyan û şoreşgerîya xwe tekoşerê navdar Necmeddîn Buyukkaya nêzî perspektîvên Dr.Şivan bûye. Ew jî di 1977an de ji Partîyê vedikete.

Li vir tiştek dinê ku bal dikşîne heye. Li gel di nava dameznêrên Rizgarî û Kawayê de jê hevalên Dr.Şivan ên nêzîk û berpirsê dema xwe hene, kes ji van herdu grûban re nabêje şivanî.

Ez bi xwe di havîna 1976an de ji hebûna PDK-T a ku jê re şivanî dihate gotin haydar bûm û di demeka ku haziraya Programek nû a bi navek nû dihate kirin, di Sibata sala 1977an de bûm endamê PDK-T(Partî Demokratî Kurdistan li Tirkîyê).

Bi qasî dizanim demek kurt piştî ku ez ketim nava partîyê, navê partîyê bi biryara Komîta Merkezî hat guhertin û bû Partîya Şoreşa Neteweyî a Kurdistanê . Lê ev nav qe nehat bikar anîn. Paşê di dawîya 1977an de navê partîyê dîsa bi biryara Komîta Merkezî bû Partî Karkerî Kurdistan (PKK-KIP) û programek nû a ku tê de Serxwebûn wek erk, Şoreşa neteweyî a gel wek stratejî û li gel şeklê din ê xebatê şerê çekdarî jî wek merehala dawî a tekoşînê hatin dest nîşan kirin . Bi qenaeta min ev program û perspektîfên vê Partîyê li Kurdistana bakur destpêka siyasetek nûjen û -li gora demê- vîzyonek modarn bû. KIP yekemîn partî bû ku stratejîya xwe li ser hevkarîya çîn û kategorîyên neteweyî danî, serxwebûn û yekîtîya Kurdistanê ji xwe re kir armanca dawî û şerê çekdarî jî şerek meşrû û taînker diyar kir.

Bîr û bawerîyên partîyê di demek kurt de bi taybetî li Diyarbekirê di nava xwendekar û rewşenbiran de bû sebebê elaqeyek mezin. Cîhgirtina xwendekarên Unîversîteyê û ên xwendina bilind a di nava partîyê de, enerjî û dînamîzmek bêhesab da partîyê. Li gellek bajarên Kurdistanê û li hin bajarên Tirkîyeyê bi hezaran kes li dora stratejîya partîyê civîyan. Bi bawerîya min kadroyên partîyê êdî nikaribûn enerjî û dînamîzma vî nifşê nû qanalîzeyê nava xebata partîyê bikiranan. Dîsa beşdarbûna xwendekarên Unîversîteyê, guhertina konjuktura siyasî Partî mecbûr kir ku nav, Programa û metodên xebata xwe bugherîne.

Belkî tam ji van sebeban di 28-ê Îlona 1977an de DDKD (Devrimci Demokratik Kultur Dernegi-Komela Şoreşger Demokratîk ya Kulturî ) wek rêxistina ciwanan lê bi biyara partîyê û ji alîyê kadroyên raste rast dîsa ji merkeza partîyê hatibûn binav kirin, hat damezrandin. Li gel DDKD rêxistinek demokratîk û legal bû jî serxwebûn diparast, bêyî ku fikara bike, siyaseta Partîyê ji xwe re dikir rêber. Piştî DDKD ava bû, bo temamê Tevgerê ev nav derket pêş, êdî gotina şivanî jî ji alîyê tu kesî nema hat bikar anîn.

DDKD di demek kurt de li gelek bajarên bakurê welatê me, li hin bajarên rojavayê Tirkîyeyê ên ku xwendekarên kurd lê diçûn Zanîngehan û herweha
li bajarên wek Konyayê ku kurd li wê berîya sedasalan hatine bicîh kirin, komel vekir, grûbên xebatê ava kir. Hinek ji ber îllegalîteyê lê hinek jî jiber xebat û zûberfirehbûna DDKDê ji bilî endamên partîyê û belkî kadirên tevgerên din haya tu kesî ji hebûna partîyê çê nedibû. Heger bêgotin Tevgera ku di legalê de xwe Tevgera Demokratên Şoreşger binav dikir di nava pênc şeş salan de li bakurê Kurdistana bû Tevgerek serek e, yeka herî bihêz û berfireh ê naşaş be. Lê di demeka(1978) ku Partî ewqas bihêzbû apoyî rabûn bi navê Partîya Karkerên Kurdistan (PKK) ê partîyek avakirin. Herhal em nema li navê xwe jî xwedî derketin. Di salên pêş de êdî navê KIP(Kurdistan Işçi Partisi)-DDKD hat bikaranîn. Ev yek heta 1983 dom kir, Ji 1983 pê ve PPKK(Pêşeng) jî -ji nava-KÎPê derket û kadro û endamên vêkevneşopê di nava KÎP û Pêşengê de xebata xwe domandin.

Helbet program, destûr û -kêm bin jî- belgeyên vê Tevgerê,weşanên wê ên
bi navê Pêşeng bo Şoreş, Devrimci Demokrat Gençlik, Armanc, Jîna Nû, Medya Guneşî, (Tîrêj) û gellek broşurên ji alîyê ramanî ve karibin di derheqê perspektîvên sîyasî ên vê Tevgerê de, agahîyên berfireh bidin me hê hene û bi xwendina wan, tê karibî bighêjî qenaetek tevayî. Lê bo min jî destnîşan kirin zehmet e, bê kar û xebata me di kîjan derecê de dihate teqdîr kirin.

Bi qenaeta min ku careka din dîroka vê kevneşopê bê nivisandin lazim e ne

bi armanca îspatkirina îddîayên heta niha hatine kirin,lê bi armanca ronîkirina dîrokê be. Divê em netirsin û şaşîyên xwe jî berbiçav bikin. Tiştên divê bê zelal kirin; 1) T-KDP a Dr.Şivan kengî û bi çi awayî hat fesih kirin. 2) T-KDP cara duduyan kengî û ji alîyê kê hat damezrandin. 3) Ji alîyê hiqûq û etîka siyasî mafê van kesan hebû ku tenê xwe berdewama kevneşopa Partîya Dr.Şivan bibînin. 4) Heger T-KDP, KÎP û Pêşeng berdewama T-KDPa Dr.Şivan bin, çewa dibe ev Tevger di nava van 35 salan de xwedî li serokê xwe derneketîye.

Bi hêvîya ku van agahîyên min di hewldanên te de piçek be jî, alîkarê te bin.

Ji nameya te a dawîyê tê dighêjim ku agahîyên nameya min a yekê te dilxweş lê hinek jî serê te tevî hev kirîye.Tiştê lazime bê zanîn ev e ku piştî têkçûna Tevgera Seyîd Riza demek dûr û dirêj li Kurdistana bakur bêdengî serdest bû. Li Tirkîyeyê piştî bidawîbûna dsethilatdarîya CHPê, pêvajoya hiîyarbûnek rewşenbirîya kurd jî dest pê dike. Di sala 1959an de 102 rewşenbîrên kurd, hatina Adnan Menderes a Diyarbekirê û gotinên nijadpersetê tirk Asim Eren bi telgirafekê şermezar dikin. Ji van rewşenbiran 50 kes tên girtin. Ji ber Emîn Botan piştî girtina xwe dimre ev bûyer bi navê Bûyera 49an tê bibîranîn.

Bêgûman weka perçeyên din, hinek bi tesîra Tevgera Mistefa Barzanî û hinek jî guhertina şertên siyasî ên Tirkîyeyê û cîhanê, lê mihtemelen hinek jî encamên bûyera 49an, li Bakur jî bixwevehatinek di destpêka salên 1960î de tê dîtin.

Di pêvajoya vê vejînê de di 11.06.1965 an de PDKT (Partîya Demokrat Kurdistana Tirkîyê) ji alîyê Seîd Elçî, Şakir Epozdemir,Derwêş Akgul, Omer Turhan û A.Ş.E (Durnas) * tê damezrandin. Demek kurt piştî damezrandina Partîyê Parêzer Faik Bucak jî tevî Partîyê dibe û dibe serokê wê.

Di 1968an de tevî S. Elçî,Ş.Epozdemir,D.Akgul û O.Turhan, M. Şefik Issi , Abdurrahman Uçaman, Şemsettin Ardici, Nezîr Aydin, Şukru Alpergîn, Zubeyîr Yildirim, Musa Sagniç, M.Alî Guneş, Alaaddîn Laçîn, Suracettin Unlu û M.Îskan Azîzoglu jî li Antalyayê bi endamtîyê tên tawanbar kirin, mahkeme dibin û ceza dixwin.

PDKT di Programa xwe de daxwaz û dozên Partîyê weha tîne ziman; Partî dixwaze li Cumhûrîyeta Tirkîyeyê da haqqên siyasî,iqtîsadî û zanyarî(kulturî) ji milletê kurd re bide nas kirin. Partî bo pêkanîna van daxwazan jî doz dike ku di destûra esasî de bê qebûlkirin ku dewleta Tirkîyeyê ji kurd û tirkan çêbûye, zimanê kurdî li gel tirkî li Kurdistanê wek zimanek resmî bê qebûl kirin û li Kurdistanê walî, serekên îdarî, edlî û hemû mamûr ji kurdan bên taîn kirin.

Dîsa li gel bi kêmayî Dr.Şivan dizanibûn ku Partîyek bi navê PDKT heye û peyvendîyên wî jî bi birêvebirên vê Partîyê hebûne, di 27.06.1970yî de li Anqerê Partîyek bi navê T-KDP ê (Turkiyede Kurdistan demokrat Partisi-Partîya Demokratê Kurdistan li Tirkîyeyê) bi hin hevalên xwe re didamezîrîne. Dr.Şivan di axaftina xwe ya civîn/komcivîna 22-ê Tebaxa 1970yî de dibêje T-KDP di 27ê Hezîranê, lê di paraztina xwe de jî dibêje Partî di 28-ê Hezîranê de ava bûye. Herweha ji dameznêran O.Aydin jî 29-ê Hezîranê wek roja damezrandina Partîyê dide.

Bi qasî tê zanîn T-KDP(PDK-T) ji alîyê Dr.Şivan , Çeko (Hîkmet Buluttekîn), Soro ( Nazmî Balkaş), Abdulkerim Ceyhan , Dr.Hişyar (Faik Savaş), O.Aydin, Musa Anter, M.E.B.,Y.Ç, R.K., Z.A. Welat(X.K.) û mazûbanê komcivînê H.S tê damezrandin û li gel Brûsk (Hasan Yikmiş) di komcivînê de ne beşadar e jî tevî dameznêra bo endamtîya Komîta Merkezî tê hilbijartin. Di vê kongreyê de Dr.Şivan, Z.A., M.E.B, Çeko û H.S. bo buroya siyasî tên hilbijartin.

Dîsa ji bilî van navan 25-30 kadroyên wek A.Karli,Nazîf Kalelî, Muhterem Biçîmlî , Orhan Kotan, M.Kotan A.Z.O ., Z.A ., Ş.K . ku di salên 1970-1980de di Tevgera Neteweyê de rolên girîng leyîstin û hin ji wan hê jî doza xwe dimeşînin, jî di nava vê Partîyê de bûne. Dameznêr û kadroyên pêşketî ên T-KDP akademîker, rewşenbir û xwendekarên Xwendegehên bilind in. Dîsa balkêş e ku kurdpwrewerên wek M.E.B., Abdulkerîm Ceyhan, Mela Mahmud Okutucu , Mele A.V ., Mele Suleyman(Feqî H.Sagniç) ku li mederasan xwendine di nava vê Partîyê de berpirsîyarîyên di derecên bilind de wergirtine.

PDK-T a Dr.Şivan di Programa xwe de xwe weha bi nav dike; Partîya me rêxistinek siyasî, pêşverû û şoreşger e û li Tirkîyeyê hatiye damezrandin. Partîya me bewer dike ku mafê gelê kurd ê li Kurdistanê Tirkîyeyê dijî heye qedera xwe bi destê xwe taîn bike. Bo gîhaştina vê armancê; naskirina hebûna millî a kurd û bicîhkirina mafên millî û demokratîk, şert in. Li gel Partî çep e jî di Program û belgeyên wê de fikrên neteweperwerî di giranîyê dene.

Dr.Şivan di axaftina xwe ya li ser nav, buroya siyasî ku di civîna/komcivîn ( di cîhek de bo vê civînê;civîna Komîta merkezî û di cîhek de jî Kongreya avarte tê gotin) 22-ê Tebaxa 1970 yê de dibêje; her wekî em hemû dizanin û qebûl dikin ku bingeh û forsmotora îdeolojîya me û esasê dinamîzma me milletperwerîya kurdan e (Kurdîtîya me ye). Dîsa Dr.Şivan di vê axaftian xwe bal dikşîne ser Milletperwerî û çepîya ‘ teng' û helwesta hin kadroyên xwe milletperwer û sosyalîst dibînin lê li hember şoreşa Kurdistana Îraqê bêelaqe dimînin û wan rexne dike.

Weka ku tê zanîn, ji KDPT Seîd Elçî , Mihemedê Begê û Abdullatîf Savaş , li Başûrê Kurdistanê tên kuştin û bi kuştina wan jî birêvebirên T-KDPê Dr.Şivan , Çeko (Hîkmet Buluttekîn) û Brûsk (Hasan Yikmiş) tên tawanbar kirin û ew ji alîyê PDK – İraqê ve tên îdam kirin. Piştî kuştina van birêvabiran, T-KDP ya ji xwe ber belav dibe yan jî tê fesix kirin. Ji Partîya Dr.Şivan Kurdo (Omer Çetîn, Neco ( Necmeddîn Buyukkaya), Elîşê r, Ahmet Karlî,A.Z.O û hin kadroyên din careka din T-KDPê ava dikin û ev T-KDP di sala 1977an de navê xwe diguherîne, pêşîyê dike Partîya Şoreşa netewî a Kurdistanê, bêyî ku ev nav bê bikaranîn jî paşê dike KIP(Partîya karkerî Kurdistan). Di sala 1982de jihevveqetandinek di nava Partîyê de rû dide û beşek weka xwe dimîne û beşek jî di Kongreyekê li dar dixe û navê xwe dike PPKK(Partîya Pêşeng a Karkerên Kurdistan).

Helbet tu jî zanî ku gellek rêvebir û kadroyên Tevgera Demokratên Şoreşger jî hê dijîn û ji alîyê ewlekarîya wan nabe ku hemû kadro bên bi nav kirin.

Kadroyên pêşî ên vê Tevgerê di dawîya salên 1960î û destpêka salên 1970yî de ketine nava bizava kurdî, pirayîya wan li bajarên Tirkîyeyê ên mezin Unîversîte xwendibûn , çûbûn Kurdistana başûr pir hindik şerê çekdarî, hin ji wan li Sûrîyê û Lubnanê mabûn siyaseta Rojhilaat Navîn, hin ji wan jî li Ewropayê mabûn siyaseta cîhanê nas kiribûn. Ne şaş e ku bê gotin li gora kadroyên grûbên din û demê ên herî xwedî tecrube bûn. Li gora agahîyên min ji Komîta Merkezî a Dr.Şivan, Kurdo ( Omer Çetin ) yekta kese ku bo biserhevanîna Tevgerê dikeve nava hewldanan.Tê zanîn ku Soro jî heta li derva ye di nava van hewldanan deye lê piştî vegerê hêdî hêdî dûr dikeve. Dîsa dameznêr û endamê Komîta Merkezî O.Aydin jî piştî vegera hevalên wî ên derva bi wan re dikeve nava hewldanan lê di sala 1977an careka din tevî xebatê dibe. Li gora agahîyên bidestketî di civîna Kela Wanê de li gel Omer Çetin , Necmeddin Buyukkaya , Elî Şêr , A.Z.O ., Ahmet Karli û H.yê wanî beşdar in.(li gora agahîyekê Hafiz jî beşdarî vê civîn/komcivînê bûye.)

Nazmî Balkaş û Abdulkerîm Ceyhan û gellek dameznêr û kadroyên T-KDPa Dr.Şivan careka din nakevin nava T-KDPê. Ev herdu kadroyên serek e nema siyaseta birêxsitinî didomînin. Hin ji van kadroyan grûba Komal-Rizgarî yê didamezirînin hin jî dikevin nava grûba Rêya Azadî . Diyar e di navbera hevalên Dr.Şivan de cudatîyên siyasî hene. Ev cudatî dibin sebeb ku rêya wan ji hev vediqete. Lê sebebên helwesta Soro balkaş e. li gel tê zanîn ku li ser Programa T-KDPa nû bi hevalên xwe re lihev kiribû, piştî vegerê ji hevalên xwe dûr dikeve.

Di encamê de ji Komîta Merkezî a Partîya Dr.Şivan Kurdo (O.Ç) tenê serkêşîya lêgerîna nû dike. Lê li dora Kurdo bi mêrxasî, dilsozî û nefsbiçûkîya xwe kadroyên wek Necmttin Buyukkaya , Muhterem Biçimli , Elî Şêr , Hafiz, Ahmet Karli, A.Z.O û çend endamên kevn ên T-KDPê hene. Jiber Partîya Dr.Şivan ji hevketîye, serok û du endamên Buroya siyasî hatine kuştin, morala van birêvebirên nû ne bilin de, şertên xebatê bo wan ne asan e, lê ew dîsa jî bawerîyê bi xebata birêxistinê tînin û xwe reorganîze dikin.

T-KDP di Programa xwe de destnîşan dike ku; Partî Demokrat Kurdistan li Tirkîyê( PDK-T) li Tirkîyeyê hatîye damezrandin û rêxistinek pêşverû û şoreşger e***.

Dîsa T-KDP armanca xwe jî weha destnîşan dike; Armanca siyasî a T-KDPê ew e ku mafê çaresnûsê ê gelê kurd ê li Kurdistana Tirkîyeyê dijî, bi destê xwe bicîh bîne ......T-KDP şoreşa Kurdistanê jî şoreşa millî û demokratîk, di çalakî û xebatên xwe de îdeolojîya çîna karker rêber, gundîyên Kurdistanê jî esasê tekoşînê bi nav dike .

T-KDP di wê bawerîyê de ye ku ew ê bi şerê gel bighêje armanca xwe û bo vê yekê jî hêzên çekdar ên berxwedanê di damezirîne. Herweha T-KDP di Programa xwe de destnîşan dike ku kadroyên pêşengîya Partîyê dikin, şoreşgerên profesyonel in.

KIP di Programa xwe de xwe berdewama Partîyek ku di sala 1973 de hatiye damezrandin dibîne. Program weha dibêje; '' Heta sala 1973an li Kurdıstana Tirkîyê bi tenê PDK hebû . Di sala 1973an da sosyalîstên Kurdistanê jı bo pêşengi kirina şorişa xelkê ya netewîya demokratîk, partîya çîna karker damezirandin. Disa bi navê PDK-T partîya me ya îro danîn . Qonaxa çêbûn û pêşketina vê partîyê têkoşînek dijwar dîtîye''.

KÎP xwe di Programa xwe de weha bi nav dike; Parti Karkeri Kurdıstan, partiya siyasî ya çîna karkerê Kurdistanê, bi Marksizm-Leninizmê hatiye dagirtin û li Kurdistana Tirkîyê damezirîye. Arrnanca Partî Karkerî Kurdistan ya dawîn ev e; her cur serdestîya çînî, kedxwarî û zorkerîyê rake û cıvatek bê çîn pêk bîne. Partî Karkerî Kurdistan, yekîtîya Kurdıstanê armancek xwe yê hîmî qebûl dike. Ji ber vê yekê, partî di qonaxa pêşîn da mêtingehvanîya Tirk û nokerên wan bûrjûwazîyên komprodor û feodalên kevneperest yên Kuwd û emperyalizma ku alîkarîya van hezan dike, serdestîya wî ya li ser welatê me dê hilweşîne û mafê çarenivîsa xwe bi xwe tayîn kirina gelê Kurd dê bi cîh bîne**** .

Dîsa tê îddîa kirin ku navê KIPê û herweha Programa wê di sala 1975 de hatiye qebûl kirin. Program vê yekê weha destnîşan dike; '' Di sala 1975an da Komîta Merkezî biryarek girt. Li gor vê biryarê, têkoşîna şorişger gihiştîye qonaxek bilind û êdî programa partî(yê) bersîva vê têkoşînê nikare bide. Divê li gor şertên rojê program bête guhartin. Ji bilî viya jî, pêşniyarîya nav guherandinê jî hat qebûl kirin. Li ser vê armancê di bın şertên gelek dijwar da hemî honanên (örgüt) partîyê civîyan û programê di bın çav da derbaz kirin. Komîta Merkezî jî bi qebûlkirina dawîn programa me ya îro pêk hat. Navê partîya me jî hat guhartın û bi navê PARTİ KARKERİ KURDISTAN (PKK) hat navandın.

Lê rapora siyasî a Pêşengê qebûlkirina nav û Programa KÎPê weha dinivisîne; Ji avakirina Partîyê û heta di sala 1977an nav û Programa Partîyê hat guhertin ( Di dema minaqeşeyên guhertina navê Partîyê,pirayîya endamên Komîta Merkezî li gel navê Kurdistan Ulusal Devrim Partisi -Partîya Şoreşa Neteweyî a Kurdistanê- bûn, lê piştî du mehan navê KÎPê hat pejirandin.) , pêvajo ji xeta şoreşgerî-demokratîk a ber bi xeta sosyalîzma zanistî ye .

Di navbera Programa KÎPê û a Pêşengê de çi ferqîyetên esasî nayên dîtin. Ji xwe nakokîyên di nava Tevgerê de derketibûn ne li ser pirsên Programê bûn.

Bi qenaeta min di vir de nerastîyek heye. Tê zanîn ku berîya navê KIPê navek din ( Kurdistan Ulusal Devrim Partisi - Partîya Şoreşa Neteweyî ya Kurdistanê ) hatiye qebûl kirin. Hin belge û mohra li ser vî navî hatine çêkirin, berîya bighêjin destê birêvebirîyê, ji alîyê polîs tên girtin. Ev bûyer di payîza 1977an de rû daye. Gellek kadroyên ku berîya payîza 1977an bûne endamê Partîyê bûne endamê PDK-Tê. Dîsa Programa KÎPê ji alîyê naverok, perspektîfên siyasî û ziman jî ne Progamek ku di sala 1975an de hatiye nivisandin e. An ev tesbît şaş e an biryar di 1975an de hatiye girtin lê nivisandina wê di 1977an de bidawî bûye. Bo vê yekê destnîşankirina Rapora siyasî a Pêşengê bêtir nêzî rastîyê ye.

Lê esasen hamleya bihêzbûna Tevgerê piştî ku kadroyên wek Lezgîn (S.Aydogmuş), O.Aydin , Ş.Cibran , E. Jiyan (A.Z.V), I.Heqqî Mutevelîzade, E.Alacabey, Mûrad Ciwan, M.Çikman, N.D. û bi dehan kadroyên li Diyarbekirê li dora DYOKD ê (Komela Xwendekarên Xwendegehên Bilind a Kulturê) civîya bûn, ku ji alîyê teorîk têgihiştî ,enerjîk bûn û li gora demê di civîn û semîneran de li pêşberî kadro, dilxwaz û elaqedaran hizr, raman û perspektîfên partîyê bi şêweyên serkeftî diparaztin. Di demek kurt de bi sedan xwendekarên Universîteyan û Xwendegehên bilind li dora wan civîyan.

Salên 1975 û 1977an dema minakeşeyên fikrî bûn û lazime bêgotin li gel van hevalan kadroyên ku di vê demê de biryara xwe dabûn, tercîha xwe ya siyasî kiribûn, pêvajoyek nû û gellek jî musaîd ku çavkanî û bingeha xwebirêxistinkirinê ji PDK-Tyê re vekirin. Dîsa bi wasiteya S.Aydogmuş fikir û ramanên Partîyê di nava sendîqa û karkeran de belav bû gelek sendîyayên Kurdistanê ketin destê Karkerên Demokratên Şoreşger.

Dema van kadroyên ciwan dikevên nava Partîyê û di dereca bilind de wazîfe distînin, li seranserê cîhanê jî dubendîyek sîyasî bi xetên qalin rû daye û çi dewlet çi jî rêxsitinên siyasî her yek li cîhê xwe dibe alîyek, di bendekê de cîh digre. Pêvajoya ku Şerê sar tê binav kirin di dawîya salên 1970yî de dighêje merhela herî tûj û dijwar. Li alîyekî dewletên rojava;DYAya ku li paş hemû xerabîyan, Brîtanya mezin ku mejûyê hemû xerabîyan dihatin qebûl kirin li alîyê din dijberên wan Komarên Yekîtîya Sovyetan ên Sosyalîst û Ewropaya Rojahilat ku ew jî sosyalîst bûn. Tevgerên azadîxwaz ên milletên bindest jî helwesta xwe li gora kampa ku dijminê wan tê de ye destnîşan dikirin. Lazim e bê gotin ku wê demê ji bilî kurdan hemû milletên bindest ji dijberî û hebûna van du bendan îstîfade kirin. Di vê demê de bû ku Tevgerên rizgarîxwaz û bloka sosyalîst fîîlen,Tevgerên çep jî bi helwest, daxwaz, program û çalakîyên xwe di enîyekê de ditîtin.

Dîsa di heman demê de Tevgera rizgarîxwaz a Vîetnamê bi pêşengîya Partîya Karkerê Vîetnamê û bi hevkarîya bi Sovyetê û Çînê re, bi serket.Tirkîye endamê NATOyê, li Rojhilata Navîn li gel Îranê qerakoleka DYAyê û herweha di enîya sîstema emperyalîst, kapîtalîst û kolonyalîst de bû.

Bi kurtayî li cîhanê dubendîyek vekirî rû dabû, di enîyekê de serdest, zorker, kolonyalîst û di enîya din de jî dijberên wan, gelên bindest, çîn û tebeqayên bindest û welatên sosyalîst ku wê demê ji sebebê nakokîyên bi dijberên xwe re, bi destfirehî alîkarîya Tevgerên gelên bindest dikirin, hatibûn gel hev.

Nêzî aqila ye ku hewcedarîya guhartina nav, Program û xeta siyasî a Partîyê di vê konaxê de derketîye. Ji alîyekê tevlîbûna kadroyên xwenda û bi fikir û ramanên nû, ji alîyê din jî lêgerinînên piştî têkçûna Tevgera Kurdistana Başûr, Tevgera Kurdistana Bakur di vê konjuktura nû de bi tevayî ber bi perpespektîfên çep ve bir. Bo vê yekê îddîya guhertina nav û Programa Partîyê di vê demê de çêbû ye, maqûltir e.

Partî hilbijêr bû û di destpêkê de berê xwe da ciwanên têgihiştî û heskirîyên derûdora xwe. Ne tesaduf bû ku hemû kadroyên li dora Komîta Merkezî civîyan bûn ji wan kesên hem xwenda û hem jî di serî de di nava malbata xwe û paşê li gund û bajarên xwe xwedî qedr, qîmet û gotin bûn. Bi qenaeta min peydakirin û îqnakirina qadroyên bi van xusûsîyetan, stratejîya Partîyê a birêxsitinkirinê bû. Lazime bê gotin ku di vê demê de qadroyên li dora DYOKDê û TOB-DER(Komela Mamostan) ê civîya bûn di belvakirina fikir û ramanên Partîyê de rolek taybetî leyîstin.

Li gora tecrube û têgihaştina min bi gelemperî endamên Partîyê ji nava alîgirên Partîyê dihatin hilbijartin.Îstîsna jî hene lê kesê di demek dirêj de dihat şopandin berê wek brendam dihate qebûl kirin, haya wî ji vê yekê çêdibû. Di vê pêvajoya berandamtîyê de peywendîyên xurt bi berendam re dihate danîn û li gora programekê bi bihevrexwendina pirtûkan, tecrubekirina wî di hin karên birîsk, disîplîn û cesaret divên, têgihêştina wî ya siyasî dihate ceribandin. Bo endamtîyê pîvan ev bûn; têgihaştina siyasî, cesaret, pakijî, dilsozî û musaîdbûna ji bo karên bi disîplîn.

Heta Payiza 1977an kesên dibûn endamê PDK-Tê vê sonda jor dixwarin û paşê dibûn endam.

Dikare bê pirsîn;

Bê gelo çima Dr.Şivan û hevalên wî li gel ku zanibûn PDKT heye Partîyek bi vî navî ava kirin. Sebebên kuştina Seîdan çi bûn, vê bûyera trajedîk tesîrek çewa li Tevgera siyasî a Kurdistan Bakur kir .

Tu li qenaeta min ya der heqê bûyera Seîdan dipirsî. Helbet piştî ewqas tiştên di van salên dawîyê de li ser vê bûyerê hatin nivisandin û gotin, qenaetek bi her yekî ji me re çêdibe. Divê bê gotin ku ev bûyerek trajedîk e û ji bo carek din dubare ne be, lazim e bê ronî kirin. Ji bo dersjêderxsitinê, rêlibergirtina îhtîmala dubarebûna bûyerên weha ev yek pêwîst e. Lê dîsa divê herkes hişyar û xwedî berpirsîyarî be ku ev bûyer wek nakokîyek Tevgera kurd neyê bikaranîn, bo zemîna xwebirêxsitinkirinê neyê îstîsmar kirin.

Tê zanîn ku hê bi dehan hevalên Dr.Şivan dijîn, lê di derbarê vê bûyerê de bêdeng in. Ên ku nivisandine an di vê bûyerê de teref in an jî kesên sisêya ne. Dema hevalê Dr.Şivan, lê bi taybetî jî hevalên wî ên wê demê nêzî wî û li Başûr bûn, binivsînin, belkî dîsa bûyer bi her awayî ronî nebe, lê qenaeta meriv kare xurttir bibe.

Lê belkî bi kêmayî bi qasî ronîkirina vê bûyerê, pêwestîyek din jî heye; çima em hinek jî serê xwe bo xusûsîyet, taybetmendî û rola herdu Seîdan, kadroyên herdu PDKan, tecrubeyên em karin ji wan wergirin, neêşînin. Çima em mezîyetên wan ên qenc, xebatên wan ê ji bo vî milletî hatine kirin, dernexin pêş.

Bawer bike di derbarê bûyera Seîdan de pirr tiştên ez ji te re karibim niha bêjim tune ye. Helbet divê em di derbarê vê bûyerê de bixwînin, li mezinên me gohdarî bikin, lê tu carî vê bûyerê wek sebebek kîn û buxdê nebînin. Em karin ji vê bûyerê encamên erênî jî derxin. Lazim e em ji bîr nekin ku Pêşeng û beşek ji KUK ê ku berdewama PDK(T)an bûn di sala 1992an de de nava Yekbûnê de bûn yek, paşê hin hevalên ji KÎPê jî ketin nava wê. Herdu Seîdan jî wek şehîdên xwe qebûl kirin, navê kampa xwe jî kirin ‘ Kampa Seîdan' .

Tu dibêjî bavê te digot berîya 1980yî li Diyarbekirê du hikûmet hebûn e, yek a resmî a Anqerê, yek jî a DDKDyîyan a berbiçav. Tu dipirsî bê çewa DDKD di demek weha kurt de gîhaşt vê konaxê. Belkî gotina hikûmetbûna DDKDyîyan zêde be ji mînakan jî tê bibînî ku hikûmeta Anqerê bi hindikayî li hin bajarên Kurdistanê desthilatdarîya xwe qismen wenda kiribû.

Bi bawerîya min hamleya dudyan a bihêzbûna Tevgera Demokratên Şoreşger bi damezrandina DDKD ya navendîyê, dest pê kir. Berîya damezrandina DDKDa navendî, li Stenbol, Anqera û Îzmîrê DDKD ava bûbûn û beyî ku peyvendîyên birêxistinî û fikrî di navbera wan de hebin, xebatên xwe cihê cihê didomandin. Ev DDKD ji alîyê xwendekar û rewşenbirên kurd ên li van bajaran dijîyan hatibûn damezrandin. Bi qasî dizanim di nava endam û birêvebirên yeko yeko van komelan de jî yekîtîyek fikrî û ramanî nîn bû. Lê nav, şeklê xebat û armancên wan yek bûn, wek modela rêxsitinê jî modela DDKO (Devrimci Dogu Kultur Ocaklari) ji xwe re emsal girtibûn. Dîsa li gellek bajar û navçeyên Kurdistanê bi navên cuda Komelên herêmî hebûn ku di nava wan de jî an peyvendîyên birêxsitinî qe nîn bûn an jî peyvendîyên ne bisihhet bûn. Herweha li Diryarbekirê jî komelên xwendekaran hebûn.

Di vê navê de fikra rêxsitinek demokratîk û merkezî, yekgirtina hemû komelên heyî hate rojevê. Ez bi xwe nizanim bê ev fikir fikra kê bû, lê di wê pêvajoyê de herî zêde ji alîyê kadroyên PDK-Tê hat paraztin. Serkêşîya xebatên yekkirina komeleyên heyî jî, van kadroyan kir. DDKD a Anqerê qe beşdarî civîn û xebatên rêxsitinek demokratîk a merkezî nebû. Lê DDKD a Îzmîrê û Stenbolê, DYOKD ( Komela Xwendevanên Xwendegehên Bilind a Diyarbekirê), DUFFOD (Komela Xwendekarên Fakulta Fenê a Universita Diyarbekirê), Komela Heskirîyên Kulturê a Sêwregê, Komela Xweşikkirina Bismilê, Komela Kulturê a Gelerî a Batmanê, Komela Piştgirîyê a Ciwanên Pasûrê, Komela Kulturê a Gelerî a Kozlixê, Komela Peyvendiyên bi Gel re a Çolemergê û gellek Komeleyên din alîkarî dan vê xebatê.

Civîna yekem bo rêxistinek demokratîk û yekgirtî a ciwanan li Diyarbekirê û di demek ku mitîngek li wê pêk dihat, hat li dar xistin. Berpirsên gellek komelan beşdarî civînê bûn. Lê di civînên dawîyê de DDKDya Îzmîrê û komeleyên di xeta siyasî a Tevgera me de bûn, tenê man. DDKD ya Îzmîrê jî heta civîna dawî ku tê de damezrêner û roja damezrandinê hatin diyar kirin jî di nava xebatê de bû. Hetta du kesên ku me wan wek damezrêner dizanibû di civîna dawîyê de beşdar bûn. Di encamê de ji sebebê fikra Rêxsitineka merkezî serdest bû, ew ji vê pêvajoyê veqetîyan.

DDKD a Îzmîrê di minaqeşeyan de ji dêvla Rêxistina merkezî, Federasyona Komelan diparast û ev cudatîya fikrî bû sebeb ku ew bi rêyek din ve biçin. Bi bawerîya min pirr heyf bû ku me wê demê bi qasî pêwist bû ji bo cîhgirtina wan hevalan israr nekir. Li gel DDKD a Îzmîrê Komeleyek bû, gellek kadroyên hêja li dora xwe dabû hev dîsa gellek kadroyên li derûdora Mêrdînê û hinekên Stenbolê jî bi wan re tevgerîyan û dûrî Tevgerê û DDKD a merkezî ketin. Mumkin e di vê pêvajoyê de fikara ku ê Rêxsitinek merkezî ê têkeve bin tesîra Partîyê rolek mezin leyîstibe. Li gel fikra destpêkê ne ev bû jî di encamê de DDKD bû Rêxsitina ciwanan a xêzikek siyasî.

Li vir lazime bê gotin ku di civînên ez beşdar bûm nebûm şahidê minaqeşeyên li ser nav. Xuya bû navê DDKDê ji alîyê birêveberîya siyasî hatibû tesbît kirin. Çima ev nav û bê mafê me hebû em vî navî bikar bînin, hewceyî ronî kirinê ye.

DDKD a merkezî di 28-ê Îlona 1977an li Diyarbekirê ji alîyên kadroyên rase rast ji alîyê Partîyê hatibûn destnîşan kirin, hat damezrandin. Demezrênerên DDKD a merkezî ev kes bûn; Methiye Özhal (Diyarbekir), Paşa Uzun (Siwêreg), Erdem Gencan (Stenbol), Nezir Çetin (Diyarbekir), Vildan Saim Tanrıkulu (Dîyarbekir), M. Şefik Öncü (Diyarbekır), Şakir Tutal (Diyarbekir), Rıza Polat (Wan), Medeni Avcı (Bedlîs), Bahattin Yılmaz (Erzerom), Mehmet Nafi Çılgın ( Diyarbekir), Kasım Çetinkaya (Diyarbekır), Aziz Alış (Dîyarbekır), Orhan Kaya (Sêrt), Mustafa Kanbal (Siwêreg), Hüseyin Barsan* (Diyarbekir). Komîta birêvebir jî ji van kesan pêk hat; Paşa uzun (serokê giştî), Erdem Gencan(sekreterê giştî), Nezir Çetin (berpirsê malî), Vildan Saim Tanrikulu û M.Şefik Öncü. M.Nafî Çilgin, Şakir Tutal, Riza Polat, Huseyin Barsan û Azîz Aliş jî bûn cîgirê Komîteya birêvebir. Navenda DDKDê ji li Diyarbakırê, Gazi Cad. Çelenkler Apt. Kat:3ê de, bicîh bû. Ev der buroyek biçûk wek dikanekê bû û herî pirr jî 20 m

mezin bû.

Navenda DDKDê Diyarbekir bû, birêvebirên wê li vir bi cîh bûn. Heger meriv bifikire ku hema hema hemû navenda xebatên rêxistinên Kurdistanî heta wê demê li Anqarê, dîsa navenda grûb, kovar û siyaseta kurd li Anqerê an Stenbolê bû, ev gava DDKDê di nava xwe de gavek kurdayetîyê bû û helbet piştî demekê ne tenê bi gotinê lê herweha di pratîkê de jî Diyarbekir bû merkeza siyaseta kurd.

DDKDê di daxuyanîya xwe ya damezrandinê de armanca xwe diyar kir ku ew ê di tekoşîna neteweyî û civakî de, yekîtîya tevgerî û birêxistinî a ciwanan pêk bîne.

DDKD di vê daxuyanîyê de weha dibêje ; Bê şik DDKD ji hêla qada şer ve demokratîk e. Lê bi helwest û tevgerînên xwe siyasî ye ku ev yek di tebîata her Komelê de heye. DDKD ne ew rêxistina wek heta niha bi şêweyek tabîî ku Komel tenê sazîyên xwendekaran e, bileks ne tenê rêxsitineka xwendekaran, li gel wan a ciwanên xebatkar û gundî, demokratîk û girseyî ye..Jiber ku rêxistinek demokratîk e ne tenê rêxistineka ciwanên xwedî ramanên hevbeş, bileks rêxistineka demokratîk û girseyî ya ew kesên ku di şertên welatê me de demokrat tên qebûl kirin , ên ne hevkarên mêtigehkeran û herkesê ku ne maoî, ye . DDKD ê parçek û pêşeroja civaka me ciwanan di şerê gelê me ê li hemberî mêtingehkarî, empreyalîzm, faşîzm û paşverûtîya herêmî, di şertê xwe de pêşve bibê û wan ji rêberdanan biparêze. Armanca me ya serek e; birêxistina ciwanan di nava DDKDê de ye.

Daxuyanî bi sloganên;

bi dawî dibe.

Hema piştî damezrandina DDKD ya merkezî li gellek bajar û navçeyên Kurdistanê li pê hev şaxên DDKDê vebûn. Di sala 1978 an de şaxên wê gund jî dan ber xwe û li gundê Salatê, (Bismil) û Meşkînanê (Dêrik) şaxên DDKDê vebûn. Dîsa di demeka kurt de Komelên xwendekaran, Komelên meslekî ên wek mamûran, mamosteyan, Odeyên mihendis û doktoran û Sendîqayên karkeran ketin destê DDKDyî yan. Helbet ev yek bi xebateka fedekarî a bi şevûroj mumkin bû. Bi dehan kadroyên Partîyê, bi sedan endamên wê, berpirsên DDKDê û bi hezaran endamên DDKDê xebata siyasî di dereca yekê de ji xwe re kirin kar. Dîsa li gellek bajar û navçeyan jî buroya DDGê vebû.

Hejayî gotinê ye ku fikir ramanên Partîyê heta Sibata 1978an bi devkî dihatin belav kirin. Ji xeynî Kovara Pêşeng bo Şoreş ku organa Partîyê bû, bi dizî bû û ji çend mehan carekê dihat weşandin. Di Sibata 1978an de Kovara Devrimci Demokrat Gençlik di Gulana 1979 an de li dervayî welat Armanc , di Çiriya Pêşîn a 1979an de Jîna Nû , di Çileya Pêşîn a sala 1979an de Tîrêj ku li Kurdistana Bakur yekemîn Kovara edeb û kulturê a xwerû bi kurdî (dimilî û kurmancî) bû dest bi weşana xwe kirin.

Her şax, her Komel, her nivîsgeha Sendîkayê, buroyên DDGê û navneda DDKD bibû wek xwendegehekê. Bi hezaran ciwan li van Komeleyan li gora pêdewîyên rêxistinî, siyasî û îdeolojîk ên demê dihatin perwede kirin. Dîsa ji ciwanan komên folklor, muzîk, şano û xebatê hatin damezrandin. Bi minasebeta Newroz û şahîyên din bi dehan şev, li dijî zilma dewleta tirk û hevkarên wê bi dehan meş hatin li dar xistin. Lazim e bê gotin ku meş û mitîngên Bismil (1978) û Sêwregê(16ê Çirîya Paşîn a 1978an) ku herdu jî li dijî zilm û zordarîya feodal û hevkarên dewleta tirk bûn deng vedan. Li Bismila nufûsa wê 8 hezar bû 15 hezar li Sêwerega nifûsa wê 20-25 hezar bû 30 hezar kes meşîyan.

DDKD li navenda Diyarbekirê ku êdî bibû navenda siyaseta kurd, di serî de li Bismil û Pasûrê, li gellek navçeyên wê bibû hêza serek e. Li gel navendê, şaxa Diyarbekirê a bajêr a Bexlara, li navçeya Bismilê, li Çinarê, Pîranê, Farqînê, Egilê, Çêrmûgê û gundên mezin ku wek nahîye dihatin binav kirin, li Salatê û Meşkînanê şaxên xwe vekiribû . Dîsa li Diyarbekir û navçeyên wê gellek Komelên meslekî û Sendîqayên karkeran ketin bin destê berpirsiyarîya DDKDyîyan. Jiber Diyarbekir navenda siyasetê, bajarek çûnûhatina wê pirr û bi Unîversîte bû, tesîra wê li seranserê Kurdistanê dibû. Dîsa yekemîn komela jinan ji alîyê jinên Demokratên Şoreşger û bi navê DDKAD(Komela Jinên Demokratên Şoreşger) di vê 29.11.1977 de li Diyarbekirê hat damezrandin.

Herweha di van salan de gellek rewşenbir û burokrat jî li dora DDKDê civîya bûn. Ji sala 1978an û pêve li Diyarbekirê kêm tişt bêyî îrada DDKDyî yan çêdibûn. Ji qeyda xwendekarên Unîversîteyê, ên xwendegehên bilind bigre heta, di daîreyên dewletê de kardîtin û îxaleyên dewletê hema hema bi destê DDKDyîyan dibûn. Bêgûman wek li her dera cîhanê tiştên weha bûne/dibin, di van şert û mercan de gellek kes bi armancên cuda li dora Tevgera Demokratên Şoreşger civîyan.

Teolog û ramangêrê fransî Blaise Pascal hê di demsala 16.a de rastîya desthilatdarîyê nirxandîye. Pascal dibêje; Ji bo çi meriv li pê pirayîyê diçe? Gelo bo ew bêtir bi pîvan e ? Na, bileqs bo ew desthilatdar e. Yek ji sebebê mezinbûna DDKDê jî ev bû ku êdî li gel ne bi awayek resmî bû jî ji bo desthilatdarîya li ser axa xwe rabibû ser piya û bi dehhezaran kesî jî hêvîya ku ê bibe desthilatdar jê dikir. Helbet em tev zanin cîhê desthilatdarî lê hebe bi sedan, bi hezaran kesên ne bo erk û armancên kurdewarîyê lê bo berjewendîyên xwe ên şexsî bo bidestxistina pozîsyonek sosyal li dora sazîya di çavê wan de desthildar an jî namezetê desthilatdarîyê ye, dicivin û ji xwe re peyvendîyan datînin.

Bêgûman li gel Diyarbekir li temamê Kurdistana Bakûr tesîr dikir jî li her derê rewş ne weka Diyarbekirê bû. Bi qasî ez zanim li Rihayê tenê li navenda wê, li Sêweregê ku kelayek DDKDê bû û li Wêranşehirê şaxên DDKDê hebûn. Li Mêrdînê jî li Dêrik, Meşkînan, Qoser, Nisêbîn û Cizîrê, Li Sêêrtê, ji navçeyên Sêrtê li Sason, Erûh, Kozlix, Şirnexê û Batmanê, li navenda Bedlîsê, li navenda Wanê li navçeyên wê li Gevaş, Ercîş, Başkale û Edremîtê li navenda Çolemêrgê û li navçeyên wê li Gever û Uludereyê, li navçeya Kahtayê û herweha li bajarên weka Stenbol, Anqera(DDG), Îzmîrê(DDG) ku karker û xwendekarên kurd li wan hebûn û Cîhanbeylîya (Konya) ku bi sedsala ne, kurd lê dijîyan, şaxên DDKDê, li hin bajar û navçeyan jî buroyên DDGê, grûb û komîteyên xebatê hebûn.

Bi qenaeta min îdîaya ku Tevgera Demokratên Şoreşger li Kurdistana Bakur bibû desthilatdar ne gellek di cîh de ye. Li hin bajarên Kurdistanê ên wek Dêrsimê, Elezîzê, Erzeromê, Qersê, Muşê, Meletîyê, Agirîyê û Entabê an qe rêxistenek nîn bû an jî bi qasî derûdora wan pênedihesîya lawaz bû. Dîsa xebata birêxsitinî li Bedlîs û Çewligê (Bingol) jî bi navneda bajaran bisînor bû û li Semsûrê (Adiyaman) jî tenê li navçeya Kahtayê şaxa DDKDê hebû..

Ji alîyekî li Kurdistanê tekoşînek dijwar li hemberî hêzên faşîst û kolonyalîst dihate meşandin û li alîyekî jî reqabetek mezin bi hêzên din ên Kurdistanî dihate dîtin. Divê bê zanîn ku wê demê rêxistinên wek Rêya Azadî (PSK ), KUK , KAWA, Rizgarî û PKK jî li bakurê Kurdistanê xwedî îddîa bûn û li hin bajar û deveran bi hêz bûn. Helbet ê di nava van rêxistinan de rekabetek bo bidestxistina Desthilatdarîyê jî hebûna. Ev rekabet cîh cîh dibû sebebê alozîyan jî. Heger bêgotin kîjan rêxistin lu ki ji ên din xurttir bûya, neheqî jî lê êdin dikir na şaş e. Mesela heta Devrimci Demokrat Gençlik dest bi weşana xwe nekiribû, Demokratên Şoreşger rê ne didan grûb û rêxsitinên din ku li xwendegehên Diyarbekirê weşanên xwe bifroşin û belav bikin. Dîsa tê bîra min ku li Fakulta me xwendekarên tirk çi demokrat û çi jî ne demokrat mecbûr bûn hemî sirûdên niştimanperwer ên wek Herne pêş, Ala rengîn, em kurd in şêrê çiya ne û bi dehên din jiber bikin û bi me re bêjin. Form, civîn, bibîranîn û semîner tenê bi însîyatîfa Demokratên Şoreşger dihatin li darxsitin. Rewş pirr hindik li xwendegehên din jî weha bû. Niha meriv zelaltir dibîne ku em ne adil bûn.

Belkî ji bo qenaetek objektîf, ê a rast ew be ku em hinek jî li derûdora xwe gohdarî bikin. Rêzdar Şakir Epozdemîr , damezrênerê PDKa di bin serokatîya Seîd Elçî de, duayenê kurdperwer ku bi xwe piştî bûyera Seîdan dev ji siyaseta birêxistinî berdaye lê her peyvendîyên wî bi Tevgera netweyî re dom kirine, di hevpeyevîna xwe ya bi rojnamevan Cemal Yilmaz re dibêje: "DDKD di nava salên 1975 û 1985an de hem ji alîyê herêmên xwe lê birêxistin kiribû û hem jî ji alîyê hijmarê, rêxsitina herî berfireh û bihêz bû. Wan li gora rastîya kurdan û Kurdistanê xwe birêxsitin dikir. Wan gundî, bajarî, rewşenbir û ciwanan di nava sazîyekê de anî gel hev.... Di nava rewşenbiran de di serî de mamoste, mihendis, avukat û doktor birêxsitin kirin. DDKDya hebûna xwe li bajaran jî didomand, bibû hêvîya esnaf, bazirgan û sazîyên meslekî.... DDKDyîyan li gund û bajaran her keleh bi dest dixistin ".**

*Huseyin Barsan di sala 1979 de çû ba maseya Komelan û xwe jiameznêrîya DDKDê paşve kişand.

** kurdinfo.com

Ji n ameya te ya dawîyê de têdigihêjim ku dilê te fireh morala te bilind bûye. Lê rastîyeka meyî dinê jî heye ku kêm kes behsa wê dike. Rastî ne roj (tav) e ku ji her derê bi rehetî bê dîtin. Pirr caran pêwist e, em bi xwe di tarîyê de li rastîyê bigerin. Ez zanim ku dema gotina rastîyê karibe bibe sebebê hinek ji meriv dilteng bibin, zû bi zû nayê gotin. Lê tal be jî divê rastî bê gotin. Ji xwe em wan veşêrin jî ew ê her bi me re bin. Yanî rastîyên karin ne ligora dilê te jî bin hene. Xwe bo vê yekê jî amade bike.

Di salên dawîya 1970yî de xebata siyasî û Tevgera rizgarîya Kurdistanê li Bakûr gihaşt konaxek bilind. Xebata siyasî ji Unîversîte û xwendegehan dabû der û ber bi kargeh û gundan ve berfireh dibû.

Piştî damezrandin û berfirehbûna DDKDê, KÎP di nava karkeran, mamsoteyan,mihendisan, mamûran de jî bihêz bû. Mamsoteyên Demokratên Şoreşger,Karkerên Demokratên Şoreşger, û di nav gellek meslekan de grûbên Demokratên Şoreşger hatibûn avakirin. Dîsa di heman demê, di 29.11.1977 de, bi qasî tê zanîn di dîroka Kurdistana Bakur de yekemîn rêxsitina merkezî a jinan bi navê DDKAD(Devrimci Demokrat Kadinlar Dernegi-Komela Demokrat Şoreşger a Jinan) li Diyarbekirê hat damezrandin. Di sala 1978an de jî li Almanyayê KKDK(Komela Karkerên Demokrat ên Kurdistanê ) dihat damezrandin û pîyê xwebirêxsitinkirina Tevgera Demokratên Şoreşger lê Ewropayê jî cîh digirt. Tevgera Demokratên Şoreşger ji hemû van beşên civakî pêk dihat û di siyaseta Bakur de li gora hêza xwe xwedî berpirsiyarîyan bû jî.

Minaqeşeyên di nava grûb û rêxsitinan de di dawîya salên 1970yî de bi dawî bibûn.Tevgerên Bakur, bersîvên pirsên rêxsitinek çewa, bo kîjan erk û armancan û bi çi rêyan, li gora xwe dîtibûn. Ne hewceyî gotinê ye ku bersîv cuda bûn û bo vê yekê jî pênc şeş rêxsitin du sê jî grûb derketibûn qada siyasetê.

Lê rekabeta navbera wan di qada jiyana siyasî de dom dikir. Dîsa rêxsitinên me di xebata nava sendîqayên karkeran û sazîyên meslekî de gellek caran dihatin hemberî hev. Her rêxsitin dixwast di sazî û dezgehên demokratîk de xwedî gotin be û wan bo berjewendîyên rêxsitina xwe wek mewzîyekê bikar bîne. Carna hilbijartina komeleyekê ewqas ciddî dihate dîtin ku rêxsitina bi otobosan hevalbendên xwe ji bajarekî dibirin bajarekî din. Serkeftin dibû sebebê pesidarîyê, wenda kirin nedihat qebûl kirin. Ji bîra min naçe û ez hê jî fedî dikim bê çewa piştî wendakirina hilbijartineka TOB-DERa Diyarbekirê hevalên me êrîşî mamosteyên ji Rêya Azadî kirin.

Dîsa di van salan de li seranserê cîhanê di siyasetê de pêlek çep bilind dibû. Li gellek welatên Amerîka latînî, ku desthilatdarên wan nêzî siyaseta Dewletên Yekgirtî ên Amerîkayê bûn, Tevgerên şoreşger û hêzên gerîlla rû didan. Bi taybetî li Ewropaya rojava, bêgûman hinek jî ji hebûna Sîstema Sosyalîst, Tevgera karkeran ne tenê doza mefên xwe ên aborî û demokratîk lê herweha jî daxwazên siyasî dikirin; li hemberî hevkarîya bi DYA, NATOyê û li Ewropayê bicîhkirina çekên atomî derdiketin. Li welatên paşdemayî, gelên di bin nîrê zordarîyê dijîyan, li welatên dagerkirî û mêtingeh milletên bindest Sîstema Sosyalîst wek hêvî didîtin. Welatên Sosyalîst jî ji sebebê reqabeta bi sîstema hemberî xwe bi her hawayî alîkarîya Partîyên Kominîst ên Ewropayê û Tevgerên azadîxwaz dikirin.

Di lîteratura marksî û lenînî de tesbît û binavkirinên nû li Moskovayê dihatin kirin û di demek kurt de li cîhanê belav dibûn. Tesbîtên weka ‘ Sosyalîzma zanistî' , ‘ dewleta gel' ji alîyê Partîya Komunîsat a Yekîtîya Sovyetan dihatin kirin.

Di serî de Sovyetê, Sîstema sosyalîst bi hêza xwe li gellek welatan tesîr li siyaseta Rêxsitinên çep û rizgarîxwaz dikirin. Di hevkarîya fikrî a navbera Sîstema sosyalîst, Tevgerên çîna karker û Tevgerên rizagarîxwaz de, Sîstema Sosyalîst taînker, berjewendî û paraztina wê berîya her tiştî, bû.

Hema hema li her welatê kapîtalîst partîyek komunîst hebû û weka nûnerîya Sîstema Sosyalîst dixebitîn. Welatên sosyalîst di navbera xwe de wazîfe parvekiribûn, her yek ji wan bi herêmeka cîhanê ve mijûl dibû. Berpirsên Partîyên Komunîst ên welatên paşdemayî jî li peytextên welatên sosyalîst bicîh bibûn û bi îmkanên wan û li gora dilê wan siyaset dikirin, Partîyên xwe birêve dibirin.

Di van salan de Tevgera Bakur jî bi temamî ket bin tesîra îdeolojîya marksî û lenînî. Di vê demê de mijara minaqeşeyên siyasî û îdeolojîk hatibûn guhertin. Êdî rêxsitin, organên wanî ragihandinê ji pêdiwîyên Tevgera Neteweyî û Demokratîk bêtir, li ser siyaseta navneteweyî minaqeşe dikir. Nakokîyên di nava Tevgerên kurdistanî li hîmê siyaseta navneteweyî rû didan. Enerjî û dînamîzma enetellekuel bi minaqeşeyên ku di eslê xwe de Tevgera kurd pêşda nedibir, bileks bo wê dibûn asteng û Tevgera kurd ji hev dixsit, ji qudûmê xwe diket.

Di destpêka salên 1970yî de demsala me wek ‘ Demsala şerên rizgarî ên netewey î' dihat binavkirin, di van salan de karektera demsala me jî hat guhertin û bû 'Demsala derbasbûna ji Kapîtalîzmê ber bi Sosyalîzmê û şerên rizgarî ên neteweyî '. Dîsa di vê demê de antî-siyonîzm a ku qet elaqa me pê nîn bû, bû karekterek bingehîn a Tevgera kurd .

Rêxsitin û grûbên demê hevûdû bi nesosoyalîstbûnê tawanbar dikir, her yek di wê bawerîyê de bû ku ji ên din bêtir sosyalîst e. Dîsa di wê demê de ji alîya Sisitema Sosyalîst bi fermî nas kirin jî armancek serek e a partîyên komunîst, sosyalîst û çep bû. Li gora tradisyona sîstema Sosyalîst li her welatekî tenê partîyek bi fermî dihat nas kirin û ew ‘ Partîya bira' bû. Herçiqas li hemû parçeyên Kurdistanê Partîyên çep,sosyalîst hetta ên xwe komunîst didîtin jî hebûn, yek ji wan jî wek bira nehat qebûl kirin. Birayên ji dê û bav Partîya Komunîst a Tirkîye, a Îraqê, a Surîyeyê û TUDEHa Îranê bûn.

Heger bê gotin di nava Rêxsitinên bakur de Rêya Azadî û KÎP ên herî nêzî xeta sosyalîzma zanistî bûn ê ne şaş be. Lê dîsa jî ne van herdu Rêxsitina û ne jî Rêxsitinek din a kurdistanî nikaribû xwe bighîne desthilatdarên welatên sosyalîst, peyvendîya bi wan re deyne, derdê xwe ji wan re bêje. Wan agahîyê li ser kurdan ji rêxsitinên xwe ên îstîxbaratê û Partîyên ‘bira' werdigirt. Agahîyên ji alîyê van Partîyan jî dihate ragihandin bi giranî negatîf bûn. Jiber ew ji destpêkê de li hemberî xwebirêxsitinkirina kurdan bûn û ew werê difikirîn ku kurd bi rêxistinên serbixwe ‘ 'Tevgera çîna karker'' parçe dikin.

Herhal tevgera kurd ji dixwast xwe bighîne dewletên sosyalîst û bo tekoşîna xwe ji piştgirîya wan bibe xwedî par. Lê dihat zanîn ku vîzeya Moskovayê di destê TKPê de bû. Qenaet ev e ku armanc û rastîya vê rewşê Demokratên Şoreşger û TKPê nêzî hev dikir. Lê TKPê tu carî rê neda ku rêxsitinek kurdistanî xwe bighîne Moskovayê. Di sala 1978an de festîvala ciwanan li Kûbayê pêk hat û DDKD jî beşdarî vê festîvalê bû. Me wê demê vê yekê wek destkeftinek mezin qebûl dikir, lê paşê hat fam kirin tu qedr û qîymetek siyasî ê festîvalên weha nîne.

Dîsa jî di siyaseta navneteweyî de bilindbûna pêla çep, alîkarîyên welatên sosyalîst bo Filistînê, Vietnamê, Mozambîkê, Angolayê û herweha bo gellek milletên bindest, tesîr li Tevgerên kurdan jî kir.

Bêyî ku meriv têkeve nava zorlêkirinên lêgera ‘rêxsitina herî bihêz', dikare bê gotin ku di van salan de her yek li gora xwe Tevgera Şoreşgerên Demokrat, Rêya Azadî, KUK, Rizgarî,KAWA û hetta PKK xwedî giranîyekê bûn. Her çendî rêxsitinên me bi hêzdibûn, jêhêvîkirinên ji wan jî weha mezin dibû.

Di 1979 û 1980yî de li gellek gundên Diyarbekir, Mêrdîn, Sêêrt,Wan,Çolemêrgê gundên Sêwrgê û Wêranşehirê grûbên xebatê ava bibûn. Li hin deverên din jî KUK û PKK jî di nava gundîyan de dixebitîn. Di van salan de fikir û ramanên kurdprewerî û çep di nava hemû beşên civakî de belav dibûn. Êdî siyaset, li kurdayetîya xwe xwedîderketin ne tenê karê ‘ teleban ' bû.

Bi taybetî karkerên ku endamên Sendîqaya DISK(Devrimci Işçi Sendikalari Konfederasyonu) bûn hem di nava Tevgera rizgarîxwaz û hem jî ji bo mafên xwe yên demokratîk û aborî di nava hewldan û çalakîyan debûn. Di salên 1978-1979 û 1980yî de sendîqayên Kurdistanê yeko yeko diketin destê alîgirên rêxsitinê kurdistanî. Di vê pêvajoyê de karkerên kurd pêşengvanên xwe jî derxist û bi wasiteya wan di birevebirîya rêxsitinên siyasî û merkeza Sendîqayan de dibûn xwedî par. Sendîqa di wê demê de bûn parçeyek û mewzîyek girîng a Tevgera rizgarî û azadîxwaz.

Bi bihêzbûna Tevgerên kurd gellek kesên ji beşên cuda ên civakî, bi armancên cuda tevî an jî nêzî Tevgeran dibûn. Helbet wan jî hewl dida li gora armanc û berjewendîyên xwe tesîr li siyaseta rêxistinên kurdistanî bikin û wan ji bo berjewendîyên xwe bikar bînin. Di vê demê de ji rewşenbir, dewlemend û bazirganan tebaqeyek bi van taybetmendîyan li dora Tevgera me jî civîya. Lazim e bê gotin ku evan kesan hem bi dîtinên xwe hem jî bi peyvendîyên xwe ên bi birêvebirên partîyê û kadroyan, tesîr li siyaseta me kir.

Bawerîya min ev e ku ev yek jî di nava Tevgerê de dibû sebebê alozî û nerazîbûnan. Di rewşek weha û bi tesîrên peyvendîyên weha;Tevgera me ya li Diyarbekir û Swêrega ewqas xwedî hêz bû, di hilbijartina beledîyê de namzetê xwe dernexist û hem li Diyarbekirê û hem jî li Sêweregê piştgirîya du namzetên din kir. Lazime bê gotin ku Tevgerê li Diyarbekirê DDKDyî mecbur kir li hemberî Mehdî Zana yê kurdperwer dihat nas kirin, bo Yahya Mehmetoglu bixebitin. Helbet encam jî nîşan dide ku ez jî di nav de pirrayîya DDKDyîyan bi vê siyasetê na razîbûn, bo Mehmetoglu nexebitîn an jî bêdil xebitîn..

Di dawîya sala 1978an û di demek ku Tevgera Demokratên Şoreşger bi lezek mezin birêxistina xwe berfireh dikir, apoîya îlan kir ku wan partîyek bi navê PKKê (Partîya Karkerên Kurdistan ) ava kirîye. Birêvebrîya Tevgerê li hemberî vê yekê bêdeng ma. Endam û kadroyên PKKa( Partî Karkerî Kurdistan ) ku motora Tevgera Demokratên Şoreşger bû, li hemberî vê îlanê û bêdengîya birêveberîya Tevgera xwe şaş man, demoralîze bûn.

D nava gundîyan de belavbûna fikir û ramanên çep û netewî li hesabê feodalên hevkarê dewletê nedihat. Bo vê yekê li gellek deveran rêxistinên siyasî û feodalên hevkarên dewletê ku edî desthilatdarîya xwe ya herêmî wenda dikirin, dihatin hemberî hev.

Li Sêwregê Bucaxîyan li xelkê zilm dikir. Dizî, şêlandin, jinrevandin bibûn hadîseyên rojan e, dewletê tiştek nedikir. Nerzaîbûna sêwregîyan her diçû mezin dibû. DDKDê bi vê minasebetê di 16ê Çirîya Paşîn a 1978an meş û mitîngek li dar xistibû, 30.000 kes beşdarî vê mitîngê bûn. Serokê DDKDê Paşa Uzun di vê mitîngê de bi kurdî axaifî û di axaftina xwe de gazî xelkê kir ku ew li hemberî vê zordarîyê bêdeng nemînin. Dîsa wî di axaftina xwe de eşkere dikir ku ê DDKD, li hember zordestîya feodalan li gel gelê xwe be.

Bêgûman bala beşdarên mitîngê jî kişandiye; çend roj berîya mitîngê heywanên gundîyekî hatibûn dizîn. Paşa di axaftina xwe de got; em zanin kî wan heywanan dizîye, an ew kesê heywan dizîne bi xwe sibê heywanan dibe ber derîyê xwedîyê wan, an em tên devê derîyê wî /wan ji wî distînin. Rojek piştî mitîngê dizek bi destê xwe heywanan li xwedîyê wan zîvirandin. DDKD ji xwe li Sêwregê bi hêz bû, ev mitîng û axaftina Paşa ji sêwregîyan re bû hêvîyek nû.

Di demek ku kurdperwerî û helwestên li hember zordarîya feodalên pişta wan li dewletê di nava gundîyan de bi hêz dibû, apoîyan li Hîlwanê li ser navê ‘tekoşîna li hember feodalîzm'ê dest bi êrîşên çekdarî kirin. Li Hîlwanê du eşîr hebûn ku yek ji wan Paydaşî bûn û a din jî Silêmanî. Paydaşî CHPyî, Silêmanî jî APyî (Adalet Partisi, ev Partî, Partîya Demirel û berdewama Partîya Demokrat bû)bûn. Apoyîya pişta xwe dan Paydaşîyan û êrîş birin ser Silêmanîyan.

Piştî demekê apoyîyan bi heman taktîkê li Dêrikê bi hevkarîya eşîra Tirkan berê xwe dan Necimogluyan. Hefteyek piştî mitînga Sêwregê di roja 22ê Çiriya Paşîn a 1978an de serokê KAWA yê Ferit Uzun li Sêwregê hat kuştin. Hê wê çaxê jî dihat goman kirin lê paşê eşkere bû ku PKKê ew kuştibû. K uştina Ferit ket stûya Bucaxan û paşê jî xwedê giravî bi mebesta tolhildana wî apoyî ketin Sêwregê. Sêwregî di navbera apoyî û bucaxîya de mabûn. Herroj sê,çar kes dihatin kuştin, dikkan venedibûn, Sêwereg her diçû vala dibû.

Guhertina rewşê, şerê PKKê-Bucaxîya,Silêmanîya û Necimogluya di nava rêxsitinên din de dibû sebebê alozîyan. Tevgera me van rûdanan wek provakasyon bi nav dikir, lê jê wêdetir jî helwestek pratîk wernedigirt. Di nava Tevgerê de kadroyên terafdarên siyasetek aktîf hebûn û ji Partîyê jî doza midaxeleyek pratîk û aktîf dikirin.

Li gel Tevgera me li Sêwrege pirr bihêz bû jî, xebatên Tevgerê hate dereca xitmandinê. Di serî de serokê DDKDê Paşa Uzun û hin kadroyên din doza siyasetek aktîf û helwestek zelal li partîyê dikirin. Birêvebirîya partîyê bersîvek bi dilê van hevalan neda. Piştî van rûdanan heskirîyê DDKDyîyan Paşa Uzun û hin kadroyên din ji Tevgerê veqetîyan. Dîsa di heman demê de M.Çikmanê ku yek ji endamê KM a KIPê bû û berpirsê xebatên ciwanan bû û di nava Tevgerê de bi zanyarî, axaftin,rabûn û runiştina xwe tesîrek mezin kiribû, ji Tevgerê veqetîya. Dîsa di heman demê de hin kadroyên wek, Nezîr Çetin (damezrêner û kevneberpirsê DDKDê a navnedî) , Erdem Gencan (dameznêr û sekreterê giştî ê DDKDê), Sevinç Îşcanli (seroka giştî a DDKADê), Methîye Ozhal (sekretera giştî a DDKADê), Medenî Avci (damezrênerê DDKDa navnedî). jî veqetîyan, hin kadroyên bi kêrhatî jî ji Tevgerê sar bûn.

Li gel P.Uzun û M.Çikman û van qadroyên din di eynî demê de ji Tevgerê veqetîyan jî di eslê xwe de di navbera wan de tu peyvendî tune bû. Veqatandina Paşa morala kadro, endam û dilsozên partîyê xera kir. Veqateandina M.Çikman jî bu sebebê gellek alozîyan. Bo ronîkirina veqetandina M.Çikmanî komisyonek lêpirsînê hat damezrandin ku encamên wê hê jî nediyar in.

Bi soza lêpirsîn û civandina kongreya partîyê, gellek kadro û endamên ku nezarîbûna xwe bi sebebê veqetandina Paşa û şêweya veqetandina M.Çikmanî, diyar dikirin, haş bûn.

Li Tirkîyeyê jî bajar û kolan di nava hêzên faşîst û çep de hatibûn parvekirin. Hêzên faşîst û nijadperest bi alîkarîya dewletê li Çorûm û Meraşê li hember kurd û elewîyan qetlîam li dar dixistin. Di demek weha de li hin bajarên mezin ên tirk û gellek bajarên Kurdistanê urfî îdare hat îlan kirin. Xebatên demokratîk hatin rawestandin. Ne resmî lê fiîlên xebatên DDKDê ên merkezî êdî li Wanê dihatin meşandin.

Hem li Tirkîyeyê di nava grûbên çep û hem li Kurdistanê di nava grûbên çep, welatparêz û welatparêzên marksîst de jî alozî xurt dibûn. Li gellek bajarên Tirkîyeyê hêzên çep bi hev ra şer dikirin. Li Kurdistanê jî pirrayî di navbera apoyî û hêzên din de pêvçûn derdiketin. Ev jî siyaseta PKKê a êrîşkar û stratejîya ji holê rakirina hêzên din dihat. Di destpêka sala 1980î de şerek dijwar di navbera PKKê û KUKê de derket ku di encamê de bi sedan ciwanên kurd hatin kuştin.

Di heman demê de jî bavê sekreterê me li Diyarbekirê hat kuştin. Piştî lêpirsîneka kurt diyar bû ku ew ji alîyê grûbeka di nava Dengê KAWA ya ji KAWAyê veqetîya bû hatiye kuştin. Kuştina bavê sekreterê me û herweha helwesta Tevgerê ya piştî kuştina wî di nava birêvebirîya Tevgerê de bû sebebê dilşikestinê û di nava endam û kadroyan de jî sebebê demoralîzebûneka nû.

Dîsa jî hejayî gotinê ye ku ji bilî PKKê di navbera hêzên din de bûyerên trajedîk, zerareka mezin rû neda. Li vir lazim e bûyera kuştina bavê sekreterê me ku bawerî ew bû; ew ji alîyê Dengê Kawa yî yan hatibû kuştin û bûyerên piştî wê cihê were muhasebe kirin. Dîsa hin bûyerên ku îstisna bûn û ji helwestên herêmî an şexsî rûdan û li Diyarbekir û Bismilê bi kuştinê bi dawî bûn, hewceyî ronîkirinê ne.

Lê pêvajoya bi hamleyên 1975 û 1977an dest pê kiribû, di 1979an de gîhaştibû asteka bilind. Di vê demê de bi dehhezaran kes li dora stratejîya partîyê civîyan; libendêbûn û hêvîyên ji Tevgere mezin bûn. Lê partî an jî birêveberîya partîyê bi helwest, siyaset û tevgerîyên xwe ji bersîvên pêdivîyên demê dûr bûn.

Partîya di 1973yan de hatibû damezrandin û di destpêka salên 1970yî de xîtabî bi sedan kesî dikir, di dawîya salên 1970yî de bibû hêvîya bi sedhezaran kurd, lê li gel ewqas pêşveçûn, guhertinên siyasî û alozîyan û li gel di destûrê de hatîye destnîşan kirin ku kongre ji du salan carek dicive, kongreya xwe necivandibû û Komîteya Merkezî bi israr hemû kar û selahîyetên kongreyê li ser xalek guherbar (miweqet) a destûra partîyê, demek dûr û dirêj bikar tanî.

Tu dinivisînî ku bavê te digot; „ DDKDyî weka şêra mêr û weka zêr pakij bûn". Divê tu zanibî; DDKDyî ji ezmanan nehatibûn, ew ji nava civakê dihatin û li gel hilbijêr bû jî, kêm zêde neynika civakê a hilbijartî bû.

Helbet şêr jî zêr jî di nava DDKDê de hebûn li sebebê ku şêr û zêrên me ji ên rêxsitin û grûbên din zêdetir bin qe nînin. Emê di dema şert û mercên şoreşgerîyê giran bûn, bi asanî bibînin ku çima em tev ne şêr û ne jî zêr bûn.

Helbet di navbera rêxsitin û grûban de ne tenê reqabet û alozîyên reqabetê hebû, herweha jî hewldanên hevkarîyan dihatin meşandin. Di 15.10.1979an de li hin bajarên Tirkîyeyê û bajarên Kurdistanê hilbijartina Senatoyê pêk hat. Demokratên Şoreşger di vê hilbijartinê de bi TSÎP (Partîya Sosyalîst a Karkerê Tirkîyeyê) re hevkarîyek pêk anî. Namzetên DŞ ji lîsteya TSÎPê beşdarî hilbijartinê bûn.

Demokratên Şoreşger li bajarê Wanê ( Kenan Bulut ), Sêêrtê ( Ganî Sungur ) û Mêrdînî ( Mahmud Oral ) namezetên xwe dest nîşan kir. Hejayî gotinê ye ku Demokratên Şoreşger platforma hilbijartinê bo doza kurd û Kurdistanê bi serkevtinek mezin bikar anîn. Li van bajar û navçeyên wan bi dehan mitîng û civîn hatin li dar xsitin. Axaftina Ganî Sungur a di televîzyona dewletê de, deng veda. Sungur di axaftina xwe ya di TRTê de Kurdistan wek mêtingehek, dawleta tirk, faris, Îraq û Sûrîyeyê jî dagirker û kolonyalîst bi nav kir û doza mafên neteweyî û demokratîk ên gelê kurd kir. Ev axaftina bi cesaret manevîyeta hevalbend û kadroyên Tevgerê bilind kir.

Di encama hilbijartinê de namzetên Demokratên Şoreşger neketin Senatoyê li nispetek bilind deng wergirtin. Li Wanê 8000, Sêêrtê 13.000 li Mêrdînê jî 18.000 rey hatin wergertin. Li Sêêrtê Demokratên Şoreşger ji CHP û Apê zêdeitr deng wergirt lê namezetê MSPê Îdrîs Arikan bi serket. Di zik hev de ev % 20 dengên tevayîya dengên van bajaran bû. Lazime bê gotin ku Demokratên Şoreşger bi hilbijartinê bi taybetî bi gundîyan re peyvendîyên nû û berfireh danîn û hilbijartin wek hacetekê bi hosteyî bikar anîn.

Dîsa di heman demê de hevdûdîtin û guftûgoyên bo hevkarîya hêzên şoreşger û welatperwer di navbera Demokratên Şoreşger û Rêya Azadî de dest pê kirin. Piştî demekê KUK ( Rizgarîxwazin Neteweyê ên Kurdsitanê ) jî beşdarî xebatên bi vê mebestê bû. Di destpêka sala 1980yî de hersê hêzan bi navê UDG (Ulusal demokratik Guçbirlgi- Hevkarîya demokratîk a Neteweyî) damezrandin. UDG di demek ku fermandarîya ordûya tirk muhtirayek tundî da bû hikumetê hat îlan kirin. Li gellek bajarên Kurdistanê jî orfî îdare hebû û şertên xebateka legal û demokratîk her diçû kêm dibû.

Bi qenaeta min bêşensîya herî mezin a UDGê ev bû ku şerê navbera KUKê û PKKê di vê demê de dijwartir dibû. PKKê propagandaya ku xwedê giravî UDG li hemberî wan û ne li hemberî mêtingeran hatiye damezrandin dikir. KUK jî mecbûr bibû ku bal û enerjîya xwe bide vî şerî. Dîsa tecrubeyek yekîtîyê jî heta wê demê li paş Tevgera Kurdistana Bakur nîn bû. Di encamê de UDGa yekemîn tecruba hevkarîya hêzên kurdistanî bû, dûr û dirêj neajot û belav bû. Terefan bo belavbûna wê hevdû tawanbar kir, lê pêşî li belavbûnê negirt.

Li Tirkîyeyê jî krîza siyasî û aborî her diçû berfireh dibû. Li gel hêzên kurdistanî û çepê tirk di weşan, civîn û xebatên xwe de her propagandaya hatina faşîzmê dikir jî dema di 12-ê Îlona 1980 yî fermandarîya artêşa tirk dest danî ser desthilatdarîyê, bêhazîrî bûn.

Bi darbeya eskerî a faşîst/milîtarîst û mêtingheker pêvajoyek nû û dijwar dest pê dikir.

Ji refleks, helwest û bêstartejîya li hemberî desthilatdarîya eskerî, diyar bû Tevgera Demokratên Şoreşger lê herweha bi tevayî Tevgerên kurdistanî bêhazirî bûn. Helbet gellek zehmet e ku em fêm bikin hem hema di her hejmara DDG, Jîna Nû, belavok û daxuyanîyên Tevgerê û rêxsitinên wê bal dihat kişandin ku hêza faşît ber bi erka desthilatdarîyê ve dimeşe, dazgehan bi dest dixe û him jî li hemberî vê yekê tu stratejîyeka nû nehatîye tesbît kirin.

Bêgûman dê artêşê bi çi şêweyî û kengî dest danîna ser desthilatdarîyê ne diyar bû. Lê êdî herkesî dizanibû ku nemumkin e rewş weka berê dom bike, krîza Tirkîyeyê ewqas mezin bû ku çareserîyek di nava şertên normal de jê re tune bû. Dîsa dîroka nêzîk a Tirkîyeyê nîşan dida ku di şert û mercên weha de artêşa tirk dikete dewrê.

Ez bixwe ne bûme şahid ku birêvebirîya partîyê bi talîmatnameyên bi dizî an eşkere bi kêmayî ji alîyê fikrî hazirîya rewşek weha kirîye, bala rêxsitin, kadro û endaman kişandiye. Lê di çarçoveyek teng de be jî ez bûme şahid ku îhtîmalek weha di sohbet an civînên rêxsitînî de hatîye minaqeşe kirin û pirr hindik meyl ev bûye ku divê em di rewşek weha de di ber xwe bidin û bo paraztina destkevtîyan şer bikin.

Diyardeya vê bawerî û helwesta ne fermî ev bû ku gellek rêxistinên partîyê piştî darbeya eskerî bi însîyatîfa xwe tevî sîleh û çekên di dest de, derketin ser çiyê. Bi qasî dizanim li Bedlîsê, Wanê, Çolemêrgê, Hazzoyê, Wêranşehir, Sêwreg û gellek navçeyên ku partî li birêxsitin bû kadro û endamên partîyê, cîh cîh hevalbendên wê bi hev re derketin cîhê ewle. Hêjayî balkişandinê ye ku rêxsitina Bismilê jiber ku Bismil deşt bû, grûbek bi rojan li ber çemekî du grûb jî lê gunadên deşta barava û silîva bi cîh bûn.

Berpirsên rêxsitinên herêmî ji alîyekî xwe, kadro, endam û hevalbendên partîyê diparaztin û ji alîyekî de jî hewl didan bi birêvebirîya partîyê re peyvendîyan deynin. Her grûba li ‘ derva ' piştî bi merkeza partîyê re peyvendî danî li ser talîmata merkezê vegerîya ser kar û barê xwe. Mehekê piştî cûntayê êdî kesek li derva nema bû.

Buroya siyasî a partîyê cûnatayê wek ‘ dîktaya leşkerî ya mêtinger' bi nav kir. Birêvebirîya partîyê di pêvajoya nû de paraztina rêxsitin, kadro û endamên partîyê jî wek taktîka serek e a partîyê destnîşan kir.

Bêguman minakeşe û berbiçavkirina pêvajoya piştî 12-ê Îlonê ne asan e. Sebebek ev e ku kêm belge di destê me de hene. Kadroyên partîyê paşê pêhesîyan ku bi kêmayî heta destpêka sala 1982an tu protokolên civînên Komîteya Merkezî nehatine nivisandin, herweha biryar jî bi niviskî nînin. Pirr ne diyar e bê di civînan de kî çi gotîye, biryar bi kîjan nîsbetê hatine wergirtin. Hîn xerabtir: rewşa hin endamên Komîta Merkezî ne zelal e, kes nizane bê kî heta kengî endamê KM bûye.

Bo vê yekê jî gellek caran sohbet û civînin fermî tevî hev bûne, civîneka li gor hin endamên KM civîn bûye li gora hin endaman jî sohbet bûne. Îddîayên weha li ser biryaran jî hene. Heger ku ez bêjim navê endamek KM (ND) heye ku bi kêmayî navê wî nayê bîra çend endamên KM. Ev nimûne diyardeyek e bê KM çewa û di kîjan şertan de xebitîye.

Ne hewceyî gotinê ye ku di rewşek weha de jihevderxistin û binavkirina pirsgirêkan ronî kirina pêvajoyekê, pirr zehmet dibe.

Rastî ev e ku tesbît û taktîka Buroya Siyasî ya di derbarê cûntaya 12-ê Îlonê de, di civîna Komîteya Merkezî ya Çileyê Navîn 1980yî de ji alîyê endamên beşdar hatîye pejirandin. Piştî demek ne dirêj kadroyên hundir pê hesîyan ku rêxsitinên Ewropayê ên partîyê ku di bin berpirsiyarîya endamek Buroya Siyasî û KM, de xebat dikin, tesbîtek din kirine û cûnta faşîst binav kirine. Lê tê îddîa kirin ku du endamên KM (Lezgîn û Şêxê) ên di dema vê civînê li welat bûne haya wan ji civînê çênebûye.

Di dawîya sala 1980yî de di nava Tevgerê de li ser tesbîta cûntaya 12-ê Îlonî cudatîyek fikrî a siyasî heye. Lê bi giranbûna rewşê ev cudatîya fikrî kûr û bi parçebûna Tevgerê bi dawî bû. Ez zanim ku berbiçavkirina vê pêvajoyê, fam kirin û ronî kirina wê ne asan e. Lê helbet sebebê parçebûna Tevgera Demokratên Şoreşger hene û ne tenê cudatîya tesbîta karektera cûntayê Tevgerê bir parçebûnê.

Em hemû dizanin ku zeaf û kêmasîyên însanan ên di dema şert û merc ne giranin nayên dîtin, di demê dijwar de dertên holê. Di demên weha de astengîyên biçûk karin bên mezin kirin û bighêjin konaxên talûke. Dîsa di demên şert û merc giran dibin, fikarên şexsî karin derên pêş.

Bi Qenaeta min pirsgirêkên di nava Tevgerê de berîya 12-ê Îlonê jî hebûn lê jiber kar û xebatê Tevgerê pirr hindik dimeşîya, birêvebir, kadro û heta endamên partîyê (helbet bi berpirsiyarîyan girêdayî di dereceyên cuda de) bi potansiyela Tevgerê bibûn xwedîyê statkûyên sosyal. Jiber van sebeban jî pirsgirêka ne dida der, di bin kontrolê de diman. Bi darbeya 12-Îlonê pirsgirêkên heyî bi cudatîya fikrî ji xwe re rêyek dîtin û dan der.

Ji bo her yek ji me di derbarê pêvajoya piştî 12-ê Îlonê karibe bighêje qanaetek objektîf lazim e aktorên demê biaxifin, binivsînin û belgeyên di destê xwe de derxin hole.

Tê zanîn ku dema darbe pêk tê endamek Komîteya Merkezî û herweha ê Buroya Siyasî (Mûrad Ciwan) li dervayî welat e û ê din hemû li welat in. Mûrad Ciwan li dervayî welat karekterê cuntayê faşîst tesbît dike, ên welat jî tesbîta cuntayê cuntayek milîtarîst bi nav dikin. M.Ciwan tesbîta xwe berîya hevalên hundir kirîye û hem bi daxuyanîyan hem jî bi rêya Armancê belav kirîye.

Piştî ku dertê holê ku M.Ciwan tesbîtek din kirîye bi devkî û bi rêya qasidan jê tê xwestin ku ew tesbîta xwe weka a pirayîya KM rast bike. Ji nameyên ezê behsa wan bikim xuya dike MC jî dibêje ev tesbîtek siyasî ye û mafê wî heye ku di civîneka ew jî tê de amade be karektera cuntayê careka din were minaqeşe kirin. Dîsa em di nameyan de tê dighêjin ku Mûrad Ciwan ji amadeyîyên kongrê derketîye dervayî welat.

Piştî MC di tesbîta xwe de israr dike, sekreterê giştî K.Serbest di 14.01.1981ê de nameyekê ji MC re dinivisîne û bi vê namê hem dixwaze li ser karektera cuntayê wî îqna bike û hem jî disîplîn û destûra partîyê tîne bîra wî jê dixwaze ku ew li gora tesbîta KM tevbigere û tesbîta xwe rast bike. Lazim e bê gotin ku name bi zimanek xweş û nerm û bi uslûbek rêhevaltîyê hatiye nivisandin û sekreterê giştî ji MC re dest nîşan dike ku mafê wî heye fikir û ramanên xwe mihafeze bike.

Bi qasî em wê demê tê digihaştin bawerîya birêvebirîya partîyê ew bû ku ê cunta piştî sê-çar salan desthilatdarîyê dewrî sivîlan bike û heger em di vê demê de hêza xwe biparêzên, rêxsitin darbe nexwe ê piştî cuntayê karibe midaxeleyî siyaseta Kurdistana Bakur bike. Heta dawîya sala 1980yî jî yek kadroyek KM, komîteyên herêman nehatibû girtin. Hevalên hatibûn girtin pirrayî ên di xebatên legal de deşîfre bibûn, berpirsên DDKDê û rêxsitinên demokratîk bûn û lazim e bê gotin ku yekî ji wan jî li gel eşkenceyên bê hempa di derbarê hebûna partîyê de agahîyek nedabûn dewletê.

Lê zixmên cûntayê, bihevnebawerîya navbera endamên KM, kûrbûna cudatîyên fikrî û helwesta siyasî bû sebebê tofaneka ku Tevger pê ji hev ket.

Bi qenaeta min di vê pêvajoyê parçebûnê de, ne cudatîya binavkirina cûntayê, lê helwestên nirxandina pirsgirêk û hewldanên bo çareserkirin an neçareserkirina wan, bawerî an bêbawerîya bi xebat û tekoşîna birêxsitinî, taînker in.

Tu dipirsî bê çewa cudatîya li ser binavkirina cûntayê kare bibe sebebê parçebûna Tevgerek ewqas kokdayî. Bi qenaeta min ev cudatîya binavkirina karektera cûntayê ne yekta sebeb, hetta ne ji sebebek girîng a parçebûna Tevgera Demokratên Şoreşger bû. Di name û kêm gotarên di pêvajoya parçebûnê hatine nivisandin de diyardeyên sebebên veşartî kêm zêde berbiçav dibin. Lê giranîya şertan, helwesta yeko yeko endamên KM, heta kadroyên nêzî KM û belkî a me kadro û endaman jî tesîrek negatîf li vê pêvajoyê kiriye.

Tiştê tê zanîn ku ji Çileyê Pêşîn 1980 (ev jî ne bi beşdarîya hemû endaman bûye) û heta Çileyê Paşîn 1982yan Komîteya Merkezî necivîya ye û ev jî bûye sebebê giranbûn û neçareserîya pirsgirêkên nava Tevgerê. Em ji nameyan fam dikin ku di civîna Çileyê Navîn a 1980yî de biryara derxsitina kadroyên li wan tê gerîn tê wergertin û herweha biryarek şîfayî jî ji bo endamên KM tê wergertin ku ên bixwazin derên dervayî welat, karin derkevin. Li ser biryara derketina sekreterê giştî jî îddîayên ne wek hev hene. Emê van îddîayên cuda di nameyan de bimînin. Ji civîna Çileyê Pêşîn 1980 û heta Çileyê Paşîn 1982 peyvendîyên navbera endamên KM ên hundir û derva bi name û qasidan meşîya ye.

Piştî vê civînê sê endamên din ên KM derdikevin dervayî welat û dîtinên wan ên li ser karektera cuntayê û herweha stratejîya partîyê tê guhertin. Di nameyan de diyar dibe ku ev hersê endamên KM jî ji bo çareskirina pirsgirêkan doza civîna KM dikin.

Ez bi xwe di 14-ê Sibata 1981 de derbasî Kurdistana Sûrîyê bûm. Grûba me 11 kes bûn. Dema em gihaştin gundê Cumaayê hevalê me Omer hat pêşîya me û ji min pirsî bê sekreterê giştî di nava me de ye. Piştî em gihaştin Beyrûdê jî berpirsên partîyê ji me pirsîn bê me bo hatina sekreterê giştî peyamek anîye.

Em bi nameya Î(E.Alacabey) pê dihesin ku bi minasebeta pirsgirêkên nava partîyê endamên KM ên dervayî welat du name ji ên hundir re şandine. Î di nameya xwe ya di 10.03.1981ê de weha dinivisîne:

Mûrad Ciwan di Pêşenga Çileyê Pêşîn a 1982 de dinivisîne: Piştî vê nameya Î. Kete destê me em endamên KM ên li gel hev bûn li hev civîyan û bi nameyekê, me bo çareserkirina pirsgirêkên nav partîyê, pêşniyar kir ku bi kêmayî Komîta Merkezî bicive. Lê qasidê partîyê ê çûbû welat û vegerîya bû, tenê peyama ku sekreterê giştî di demek kurt de tê, anî. Li ser vê yekê me biryar da ku em vê nameyê bişînin.

Di vê nameyê de behsa civîna Çileyê Pêşîn a 1980yî tê kirin û tê dest nîşan kirin ku ew civîneka li dervayî welat da ku ew karibin hemû pirsgirêkên partîyê bi sihhet minaqeşe bikin, pêşniyar dikin. Dîsa di nameyê de behsa herdu nameyên berê û derketina sekreterê giştî jî tê kirin. Bi vê nameyê em bi naveroka nameyên pêşîyê jî dihesin. Di vê nameyê de tê nivisandin:

Dîsa di namê de tê dest nîşan kirin ku roja nameya Î. Gihaştîye wan M (Mûrad Ciwan) jî hatîyê wê û ew....kes di heman rojê de civîyane û di vi civînê de gîhaştine encama ku pirsgirêkên di nameyên berê de weha hatine destnîşan kirin;

20 roj piştî van pêşnîyarîyên me M (Mûrad Ciwan.) û E.Ş .(Elî Şêr) çûn welatê ku qasid li wê bû. Qasid ne li wê bû, M paşde vegerîya, E.Ş. li wê ma. Di encamê de qasid vegerîya û agahîyek şîfaî, ku K.Serbest tê anî. E.Ş. jî vegerîya. Di demeka ku pirsgirêkên me her giran dibin;

• Çaresernekirna cudatîya nirxandina cûntayê tesîrek negatîf li xebatên me ên Ewropayê dike.

• Hin neyînî û nezelalîyên di peyvendîyên meyî derva gihaştine konaxekê ku ê zerarek muhîm bidin serxwebûna me ya birêxsitinî, pêşeroja tekoşîna me û prejtîja rêxistinê.

• Ji sebebê guhertina mercên Rojhilata Navîn em êdî nikarin sebaban ji nedanîna hin peyvendîyên resmî bi hin rêxsitinan re, bibînin.

• Ji bo avakirina enîyekê li Kurdistana Tirkîyeyê çar partî û rêxsitin ji me re jî pêşnîyar anî. Me ragihand ku emê ji sebebê beşadarbûna apoyîyan beşdarî vê xebatê nebin. Apoyî jê hatin dûr xisitin. Em mecbur man ku biryara berdewamkirina peyvendîyên çar alî wergirin. Em mecbur man ku gavên li Ewropayê bo hevkarîyek siyasî û bo temamê Tirkîyeyê htibûn avêtin rawestînin.

• Me di civîna ku berîya 20 rojan bi hevalên vir re çêkribû, diyar kiribû ku ê cudatîya fikrî a li ser cûntayê di demek kurt de di dereca KM de piştî minaqeşeyan bighêje encamekê û emê vê yekê di nava endaman de jî bidin minaqeşe kirin. Me hema hema minaqeşeyên li ser vê yekê qedexe kirîye. Em naxwazin metodeka weha bimehzûr bidomînin.

• Hilbijartina hevalên bo vir hatine şandin gellek bêpîvan û ne bi îsabet e. Ev yek ji bo xebatên hundir dibe asteng û zor li şertên meyî vira jî dike. Ev bêpîvanî û bêîsabetî her diçe bo rêxsitina me dibe rîskek.

• Şer dest pê kir ji mecburî em mihatabê merca ne.Ev têr nake divê em biryar bidin; emê şer bikin an nekin.

Di bin nameyê de nav û îmze nînin lê bi qasî tê zanîn name ji alîyê Mûrad Ciwan, Lezgîn(Saît Aydogmuş),Elî Şêr û Şêxê hatiye nivisandin.

Di 11.05.1981ê de sekreterê giştî K.Serbest bi nameyekê bersîva vê nameyê dide. Di destpêka namê de uslûba namya bo wan hatiye nivisandin û metoda hatiye bikar anîn tê rexne kirin. Gazin tê kirin ku heval di gotin û tevgerîyên xwe de ne hesas in û metodên weha dikare bawerîya wan a bi hev bişkîne. Di vê nameyê de li ser pirsgirêkan jî ev tiştên jêr hatine nivisandin:

Di vî beşê nameyê de behsa rewş û zehmetîyên xebata welat tê kirin û bal tê kişandin ku şertên ên derva ji ên hevalên hundir negirantir in. Name weha berdewam diek;

• Divê hewl bê dayin ku siyaseta me ya heta niha li Rojhilata Navîn hatîye meşandin zerar nebîne û weka berê bê meşandin. Ku peyvendîyên nû werin rojevê, divê dema em werin gel hev wan binirxînin û tesbîtan bikin.

• Di pirsgirêka ...... jî me heta niha hin tiştên ku bicîhanîna wan mumkin bûn, bi cîh anî. Lê weka hun jî dizanin me çi wadên ku me nikaribû bi cîh bîne neda. Divê hun ragihînin wan ku emê nekevin bin mukelefîyetên ne li gor derfetên xwe û heger merc rê bidin emê alîkarîya wan bikin.

• Ku em werin ser pirsgirêka helwesta hemberî şer; di prensîbên piştgirîya şoreşgerî û enternasyonalîzmê de ku milîtanek ji rêzê jî dikare biryar bide, bêbiryardarîya we me mat kir. Divê em hertim bi dostên xwe ên li dij emperyalîzm û siyonîmê re di nav piştgirîyê de bin.

• Di derbarê pirsgirêka yekîtîyê de jî hun tecrubeyên meyî dema bohirî dizanin. Hun di wê sewyê de ne ku hun hem vana hem jî guhertinên di nava sala dawî de li be çav bigrin û li wê gorê binirxînin. Di vê derbarê de dîtinên me weha ne: Dixuye ku meylên berê li Kurdistana Tirkîyeyê hebûn û di vê demê de hebûna wan ya siyasî û birêxsitinî li ber bidawîbûnê ye, ji bo armancên xwe ên eşkere û cuda, di nava hewldanên yekîtîyê dene. Çewtîyek e ku bi hin ferdên meylên siyasî ên ku bi her awayî li welat îflas kirine re , di derbarê yekîtîyê de guftûgo bên meşandin. Tu alîkarîya yekîtîyek weha ê ji tekoşîna me ya welat re nebe. Divê em ji dêvla xwîn bidin van meylên weha, şaşitîyên wan ên siyasî ber bi çav bikin û pêvajoya jiholêrabûna wan bi lez bikin. Divê em gazî ferdên li holê mayine bikin; ku tevî Tevgera me ya ku di şertên welat de siyasetek şoreşgerî dimeşîne, bibin. Lazim e siyaseta me a yekîtîyê ev be. Bo yekîtîyên di konaxek pêşketî û şertên guhertî de dema em werin gel hev, em binirxînin.

• Ku em werin ser bûyera A yê (Armanc-m.ş.o) ; li ser vê mijarê biryara me heye. Ev dîtin ji bilî hevalê M (Mûrad Ciwan-mşo-) Dîtin û biryara hemû hevlên endamê KM ye. Nabe ku ji alîyê hevalan hatibe jibîr kirin. Rewş weha ye: Li gel dîtin û biryara KM, tenê hevalê M li gora vê tesbîtê tevnegerîya. Çend caran bala wî hat kişand lê ew ne li gor tesbîta KM tevgerîya û weşana (A)yê dom kir. Bingeha pirsgirêkê ne ji KM, hevalê M ye. Wazîfa wî ev e ku ew weşanê rawestîne û li gor biryara KM tevbigere.......Piştî vê konaxê biryarên partîyê nayên minaqeşekirin. Em bi bîra we tînin ku divê heval ji minaqeşeyên weha dûr bisekinin û ne ku mijar weha an wilo ye, wek ku KM tesbît kirîye bê gotin û berpirsiyarî bicîh bên.

Li ser vê nameya sekreterê giştî K.serbest, sê endamên KM ên derva di 29.05.1981ê de vê nameya jêr ji endamên hundir re dinivisînin.

Di vê beşa nameyê de li ser gilî û gazincên uslûb û metoda ji alîyê wan hatiye bikar anîn tê rawestandin û tê nivisandin ku wan qe di heşê xwe de derbas nekirîye li hemberî hevalên xwe kêm hurmet bin. Name weha dom dike:

Li ser vê civînê jî fikrên cuda hene, Hin endamên KM vê hevdûtinê wek civînekê û hin jî wek sohbetekê dibînin.

Di vê beşê nameyê de behsa bêusûlîya tesbîtê û yekta civîna KM tê kirin û herweha şaşîtîya tesbîta cuntayê tê dest nîşan kirin û weha berdewam dike;

Di berdewamîyê nameyê de behsa hin peyvendîyên bi hin rêxsitinan re tê kirin û tê destnîşan kirin ku jiber ku ew nikarin di derbarê sozên hatine dayin de tiştek bêjin di rewşek xerab de ne. Ev beşê nameyê weha bidawî dibe:

Di vê beşa nameyê de dîtinên di derbarê xebatên yekîtyê ên di nameya ser navê Buroya Siyasî de hatibûn nivisandin tên rexne kirin. Tê destnîşan kirin ku ew dîtin ne li gora siyaseta ku heta niha ji alîyê Tevgerê hatiye meşandin e û taktîkek weha ê Tevgerê me li Rojhilata Navîn ji hêzên pêşverû tecrîd bike. Name weha dom dike:

Di beşên dawîyê de hewcedarîya civîna KM bi caran tê dubare kirin û name weha bi dawî dibe;

Di binîya namê de têbinîyek heye ku destnîşna dike, Şêxê jî name xwendîye û bi naveroka nameyê hemfikir û name a van ..... ( Mûrad Ciwan, Elî Şêr, S.Aydogmûş û Şêxê-mşo-) kesa ye.

Di Pêşenga Çileyê Pêşîn a 1982 de tê ragihandin ku endamek KM namê birîye hundirê welat, di 13-ê Hezîranê de vegerîyaye û jê re bi devkî hatiye gotin ku ewê ji bo civînê dernekevin dervayî welat.

Di wê demê de li gel çar endamên KM nêzî 70 kadro û endamên partîyê jî li Lubnanê bûn. Divê bê gotin ku şert û merc giran bûn, şer hebû û me bixwasta an nexwasta em bi awayekî di nav şer de bûn. Ne zelalîya siyaseta partîyê jî dibû sebebê nerazîbûnan lê endamên KM minqeşeyên pirsgirêkên nava partîyê qedexe kiribûn. Ên minaqeşe dikirin ev yek ne eşker dikirin.

Piştî em gîhaştin Lubnanê di Adara 1981ê de civînek fireh pêk hat lê di vê civînê de tenê agahdarî hatin dayîn, pirsgirêk minaqeşe nebûn. Piştî van nameyan di 19-20 ê Hezîranê de civînek ku yek du endam ne têde bi beşdarîya hemû endamên KM û endamên li Lubnanê bûn pêk hat. Di vê civînê de van nameyên ku li jor behsa wan tê kirin û herduyên berê hatibûn nivisandin ji me re hatin xwendin û herkesî di derbarê pirsgirêkên Tevgerê de dîtinên xwe got. Di encamê de ji bilî çar endamên KM, kadro û endaman nameyek ji hemû endamên KM re nivisand. Di vê nameyê de pirsgirêkên nava partîyê tên destnîşan kirin û bal tê kişandin ku berdewamîya vê pêvajoyê partîyê ber bi kirîzekê de dibe. Di vê namê de jî doz tê kirin ku KM di di demek herî kurt de bicive.

Kadroyekî li ser navê hemû beşdarana di 25-ê Hezîranê de ev name bir hundirê welat û ev heval di 22-ê Tîrmehê de vegerîya. Li gora agahîyên vî hevalî name ji alîyê hemû endamên KM hatibû xwendin. Wê demê li hundirê welat çar endamên KM ên faal hene.( A.Karli, E.Alacabey, E.Jiyan û K.Serbest) Tê zanîn ku nedamek din jî heye lê li gora agahîyan peyvendî di navbera wî û KM de piştî 12-ê Îlonê qut bûne. Ji bilî K.Serbest hevalên din radigihînin ku ew ê di nava mehekê de derkevin dervayî welat.

Piştî van agahîyan hêvîya ku ê civîna KM pêk bê û pirsgirêkên di nav partîyê de hene, bi selametî werin çareserkirin, bi me re zêde bû.

Di ser vegera qasidê me şeş meh derbas dibin. Di nava van şeş mehan de qasid derin û tên, du endamên KM ên dervayî welat jî derin hundir û vedigerin, muhlet tê dayîn. Lê tê zanîn ku civîneka KM a ku hemû endamên KM beşdar in careka din pêk nayê. Divê navê de pirsgirêkek dinê di nav endamên KM de dertê ku ew jî taînkirina komîteyek binîya merkezê û bê biryara KM ye. Li gora agahîyan ev komîte ji alîyê K.Serbest û A.Karli hatiye damezrandin.

Di Çileyê pêşîn 1981ê de Ji endamên KM ên hundir Ahmet Karlî dertê derva paşê jî E.Jiyan. Li gora agahîyan divîya endamên KM ên din jî bihatanan. Piştî demekê E.Jiyan paşde vedigere. Li gora agahîyekê ji sebebê hin minaqeşeyên nexweş lê li gora agahîyek din jî jiber ku gotîye ewê beşdarî civînek ku K.Serbest ne amade be, nebe, vedigere. K.serbest qe dernayê , Î jî piştî operasyonên li dijî partîyê dest pê dikin dertê.

Di 9-11 Çileya Paşîn a 1982 de KM bi beşdarîya Lezgîn, Mûrad Ciwan, Ahmet Karli (Serdar), Elî Şêr û Şêxê dicive. Ez nizanim ku bo civîna KM ev tarîx berê hatiye tesbît kirin û haya hersê endamên dinê ( K.Serbest, E.Jiyan û E.Alacabey) ji vê tarîxê hebû ye an na. Lê tê zanîn ku endamên KM teqrîben salekê di ber hev dane da ku civînekê li darxin. E .Alacabey di nivisa xwe ya di Tebaxa 1982yan de dinivisîne ku tarîxek bo civîna KM nehatiye tesbît kirin.

Di vê civîna ku K.Serbest bi xwe tê de ne beşdar e, biryara jidestwergirtina hemû wazîfeyên wî tê sitendin. Jiyana K.Serbest a sosyalî û malbatî, rewşa wî ya çînî, xemesarîya wî ya li hemberî pirsgirêkên partîyê û dudilîya wî ya meşandina tekoşînê, di bikaranînê de îstismara selahîyetan wek sebebê vê biryarê tê dest nîşan kirin. Birayar weha ye:

Biryarek weha bo E.Jiyan jî tê wergertin. Dîsa di vê civînê de biryara kongreyê jî tê girtin.

Piştî vê civînê û van biryaran partî hema hema di nêvî de parçe bû. Sê endamên KM, K.Serbest, E.Jiyan û E.Alacabey civîn nemeşrû û biryar jî wek darbeyekê binav kirin. Partî li ser zemîna ê ku civînê meşrû dibînin û biryaran qebûl dikin û civînê meşrû nabînin û biryara nas nakin, fîîlen bû du parçe.

Di pêvajoya piştî van biryaran de peyvendîyên KM bi K.Serbest û E.Jiyan re qut dibin. Kadro û endam jî li gora pîvanên xwe helwesta xwe diyar dikin, peyvendîyên gellek kadro û endaman jî bi partîyê re qut dibe.

Divê bê gotin ku hewldanên di vê pêvajoyê de rê li ber parçebûnekê bigrin kêm in û bi sernakevin. Yek ji van hewldanan di nivîsa Î (E.Alacabey) ya ku di 08.08.1982 de hatiye nivisandin tê dîtin. Ev nivîs di Pêşenga Kasim 1982an de hatîye weşandin. Di Pêşengê de tê destnîşan kirin ku nivîs ne ji bo bê weşandin ji wan re hatiye şandin. Tê fam kirin ku bi aweyekî ketîye destê redaksiyonê. Di pratîkê de bo pêk anîna van dîtin û plana tê pêşkêşkirin çi hatiye kirin û bê dîtinên wî ên şexsî an ên wî û hin kesê dinê ne nizanim, lê hewldanek balkêş e.

Î di vi gotarê de behsa pêvajoya piştî 12-ê Îlonê, pirsgirêkên nava partîyê, peyvendîyên navbera endamên KM dike û dibêje xetayên ên hundir û derva rêxistin kir duserî. Dema Î behsa yekta civîna KM a piştî 12-ê Îlonê dike diyar dike ku wan biryara rawestandina Armancê û bo bicîhanîna derketina sekreterê giştî jî biryar wergirtîye. Î di vê nivîsekê de dest nîşan dike ku wî heta kongreyê planek ji pênc merhalan pêk dihat pêşkêş kirîye. Di vê gotarê de ev plan û merhale weha tên binav kirin:

• Pêkanîna derdorek bibawerî û merhala bawrîdayînê bo rêxsitin û endamên rêxsitinê.

• Tesbîta metoda Komsiyona Amedekarîyên Kongreyê û metodên amadekarîyên Kongreyê

• Merhala minaqeşeya bo ronîkirina cudatî û wekhevîyên me

• Merhala berîya pêkanîna Kongreyê

• Pêkanîna Kongreyê

Î di vê gotarê de xalên plana xwe îzah dike. Î di merhala yekê de dinivisîne;

Ji nivîsa Mûrad Ciwan a ku di heman Pêşengê de wek bersîva gotara Î yî hatiye weşandin, tê fam kirin ku di navbera herdu alîyan de di vê mijarê de hevdûdîtin pêk hatine. M.Ciwan destnîşan dike ku Î bi KM re ketîye nav peyvendîyê û doza hevdûdîtinê li wan kirîye. M.Ciwan dibêje hin şertên KM hebûne û weha dinivisîne:

M.Ciwan di berdewamîya nivisa xwe de dinivisîne; ku Î gotîye helwesteka wî ya weha nîne û ku hebûna ewê bi wan re neketa nava peyvendîyê, lê Î piştî çend rojan dîtinên xwe dugherîne û meşrûyeta biryarên Çileyê Paşîn tîne rojevê.

Em di vê nivîsê de têdighêjin ku peyvendîyên herdu alîyan piştî Adara 1982 qut dibin. Piştî Adarê ji KM heta rêxsitina herî nizm di nava partîyê de dubendî heye. KM grûba sekreterê giştî bi oportunîstî û teslîmîyetê îtham dike. Heta ne tenê ew komîta partîyê a Swêdê ku biryarên 9-11-ê Çileyê Paşîn nas nake û van biryaran wek darbê bi nav dike, tesbîta ku di civîna 1980yî de hatiye pejirandin jî weha dinirxîne: tesbîta dîktaya leşkerî a mêtingeh, xwe derdestîkirina cuntayê ye.

Ev pêvajo bi civandina kongreyê bi dawî bû. Di sibat-Adara 1983yan de kongre civîya. Lazim e bêgotin ji endamên KM ê xwedîyê biryarên 9-11-ê Çileyê Paşîn Ahmet Karlî beşdarî kongereyê nebû. Ji endamên KM K.Serbet, E.Jiyan û Î(E.Alacabey),kadro û endamên ku biryar meşrû nedîtin an nas nekirin jî beşdarî kongreyê nebûn. Kongreyê xwe kongreya KÎPê û meşrû dit, biryarên 9-11-ê Çileyê Paşîn pejirand. Di kongrê de nav hat guhertin û bû PPKK(Partîya Pêşeng a Karkerî Kurdistan) . Ên ku beşdarî kongreyê nebûn xebatên xwe bi navê KÎPê berdewam kir.

Di name û gotaran de bi zelalî tê dîtin ku herdu alî, kadro û endamên partîyê hebûna pirsgirêkên nava partîyê qebûl dikin. Bi qenaeta min di vê pêvajoyê parçebûnê de, ne cudatîya binavkirina cûntayê, lê helwestên nirxandina pirsgirêk û hewldanên bo çareserkirin an neçareserkirina wan, bawerî an bêbawerîya bi xebat û tekoşîna birêxsitinî, taînker in.

Helbet di derbarê nerdeketina derva a sekreterê giştî hin îddîa hene. Belkî sebebê nederketina wî ên maqul jî hebin, lê zehmet e em tê bighêjin bê bo çi sekreterê giştî li gel ewqas alozîyên nava partîyê û daxwaza cîvîna KM, civînek KM li hundirê welat li darnexist û gazî endamên derva nekir.

Di encamê de Tevgera Demokratên Şoreşger li ber çavên me hemûyan parçebû û deh mêr û jinên pîyê xwe li erdê xista û bigota em vê yekê qebûl nakin, di nava me de derneketin. Weka ku her yek ji me bi encamê qaîl bû, parçebûn li gora dilê her yekî ji me bû.

Helbet tu jî û herkesê elaqedar meraq dike bê paşê çi bû.

Di doznameya yekê a DDKDê ku ji alîyê dozgerîya makemeya eskerî a îdara orfî a Diyarbekirê hatiye amade kirin hinek ji wan girtî navê 70 kesî derbas dibe. Dozname di 17-ê Îlona 1980 de hatiye nivisandin. Kesên tên mahkeme kirin berpirsên DDKDê ên navendî ê herêman û endamên DDKDê, berpirsê kovara Devrimci Demokrat Gençlikê, Medenî Marşîl û xwedîyê kovara Jîna Nû Mehmet Ece ne. Dîsa di vê doznameyê de navê hin berpirsên DDKDê û hin endamên wê 33 kesên din jî heye ku dosya wan hatiye veqetandin.

Li gora agahî û îddîayên doznamê haya mahkemê ji hebûna KÎPê nîne û kesên tên tawanbar kirin bi xwebatên DDKDê û ê ji berpirsarîya ragihandinê jî tên mahkeme kirin bi naveroka kovaran tên tawanbar kirin. Li gel ku tê îddîa kirin ku endamek KM ê kevn (berîya 12-ê Îlonê ji partîye veqetîyaye û bi qasî tê zanîn bi siyasetê mijûl nebûye) di girtina xwe ya piştî darbeya eskerî li ser hebûna partîyê û biriveberîya wê tiştê dizane ji polîs re gotîye jî navê partîyê û peyvendîyên wê bi DDKDê re di doznameya duduyan a ku di sala 1984an de dîsa ji alîyê dozgerîya makemeya eskerî hatiye amade kirin, derbas dibe. Bi vê doznamê doz dibe doza KÎP-DDKDê.

Bahattin Yilmaz ku damezrênêrê DDKDê bû di 23.04.1980yî de li Erzeromê bi destûr û programa partîyê tê girtin. Bahattin dibêje wî ev belge li erdê dîtîye û ji meraqê rahiştîye wan. Di eşkencê de jî tiştekî jê dernaxin. Di doza KÎP-DDKDê de tê destnîşan kirin ku ev herdu belge wek destûr û programa PKKa apoyîyan hatiye qebûl kirin. Şandeya mahkemê gazin dike ku çima polîs li gel ku zanibûye Bahattin Yilmaz damezrênerê DDKDê û serokê DYOKDa( Komela xwendekarên Xwendegehên bilind ên Diyarbekirê) ku nêzî DDKDê bû, serê xwe neêşandiye û li peyvendîyên navbera van belge û DDKDê negerîyaye.

Di 16.02.1982 de Mehmet Şuayip Malgîr ê ku endamê partîyê û berpirsek DDKDa Cizîrê ye tevî biryarên Komîteya Merkezî ên 9-11 Çileyê Paşîn 1982, dema ji Cizîrê tê Amedê, li Amedê tê girtin. Malgîr di îfadeya xwe de dibêje wî ev belge ji Saît Aydogmuş û Şexê Cibran wergirtîye û wî yê li Diyarbekirê ev belge dîsa teslîmî wan bikira.

Di 06.04.1982 de Nazmî Balkaş (Soro) dema ji Anqereyê tê Amedê tê girtin. Soro di 08.04.1982 de îfade daye.

Roja girtina (O.Çetîn di îfadeya xwe ya ba polîs de dibêje: dema ew pê hesîya ye ku polîs lê digere, bi xwe çûye teslîmî hêzên ewlekarîyê bûye) sekreterê giştî lê ezilkirî, Omer Çetin ne diyar e, lê îfadeya wî di 20.05.1982 de hatîye wergirtin.

Necmettin Buyukkaya di 15.04.1982 de li mala xwe tê girtin li diyarede destnîşan dikin ku ew hatiye taqîb kirin û îfada wî di 15.06.1982 de hatiye sitendin.

Carek piştî van girtinan û carek jî piştî Kongereya Pêşengê du oparsayonên mezin li hemberî Tevgera Demokratên Şoreşger hatine li dar xistin ku pişt lê şikandine.

Piştî Kongreya Pêşengê ya Sibat-Adara 1983yan kar û xebatên Tevgerê di du kanalên cuda de dom kirin. Xebatên KÎPê heta kengî dom kir, kengî û bi çi awayî bi dawî bû nizanim. Divê bê qebûl kirin ku di vê derbarê de gotin bi min nakeve, a rast ev e ku hevalên di nava KÎPê de xebatên xwe domandin vê pirsgirêkê zelal bikin.

Li gel birêvebir û kadroyên Pêşengê, KÎPê û birêvebirîya wê bi teslîmîyetê sucdar û cudayetîya mezin a navbera herdu meylan, îrada meşandina tekoşînê binav dikir, piştî operasyona duyem hemû kadroyên xwe ên bikêrhatî derxist dervayî welat. Ne piştî demek dirêj di pratîkê de ferqek mezin di navbera Pêşeng û KÎPê de nema. Xebatên Pêşengê li hundirê welat hema hema rawestîyan, rêxsitinên partîyê pûç bûn.

Ev yek di nava endam û kadroyên Pêşengê de bû sebebê nerazîbûnê û di nîveka sala 1985an de di nava partîyê de minaqeşeyek dest pê kir.

Pêşengê piştî van minaqeşeyan di destpêka sala 1986an de Konferansek li dervayî welat civand. Di vê Konferansê de biryar hat wergirtin ku hin kadroyên li dervayî welat bo xebatê vegerin welat. Di havîna 1986an de grûbek biçûk vegerîya û li hundirê welat li gora şertan dest bi xebatê kir.

Pêvajoya xwejinûdeorganîzekirin, weşana Medya Guneşî , carek din xebata birêxsitinî teqabulî vê demê dike. Dê vê demê de Pêşengê li dervayî welat bi berdewamkirina Armanc û Pêşeng Bo Şoreş û li welêt jî bi derxistina Medya Guneşî di warê ragihandinê de di wê rewşa ku dengê Tevgera kurdî hatibû birîn, de rolek girîng leyîst û di xebata bi rêxistinî de jî gavên erênî avêt.

Lê di havîna 1988an de di nava pêşengê de arîşeyek din derket û tevî du endamên Komîteya Merkezî Saîd Aydogmuş û Omer Tuku pirranîya rêxistina Almanyayê ji partîyê veqetîyan.

Di sala 1992 de PPKK(Pêşeng) (Partiya Pêşeng a Karkerî Kurdistanê), KUK/SE (Rizgarîxwazên Netweyî ên Kurdistanê/baska sosyalîst) û KAK (Komeleya Azadîya Kurdistan ku ji alîyê Necmeddîn Buyukkaya hatibû damezrandin) bûn yek û YEKBÛN (Partiya Yekbûyî ya Gelê Kurdistanê) hat damezirandin. Di sala 1996an de jî YEKBÛNê wek damezrênerê PYSKê (Partiya Yekîtiya Sosyalist a Kurdistanê) dawî li jiyana xwe ya siyasî anî. Piştî ku PYSK di sala 1998an de fesih bû grûbek ji Demokratên Şoreşger ku heta pêvajoya PYSKê bi hev re meşiyabûn, PADEK (Platforma/Partiya Azadî û Demokrasî ya Kurdistanê) ava kir. PADEK hê jî resmen heye.

Divê bê zanîn ku min ji bo vê mijarê hazirîyek dûr û dirêj nekiribû. Piştî banga Osman Aydin û M.Alî Yildirim ku DDKD û bi vê minasebetê jî Tevgera Demokratên Şoreşger xiste rojevê. Di sohbetên me çend hevalan de me her behs dikir ku divê li ser vê mijarê bê nivisandin. Dîsa piştî banga hin birêvebir û damezrênerên DDKDê, mumkin e hin kesên din jî lê ên ku ez ji wan haydar im, serokê kevn ê DDKDê Paşa Uzun , kevnesekreterê giştî ê DDKDê Erdem Gencan û kevnemuhasibê giştî ê DDKDê Nezîr Çetîn bi nivîskî doz kir ku divê ev pêvajoya bohirî were minaqeşe kirin.

Herhal min bi hêvîya ku ê hin hevalên din jî bîr û ramanên xwe binivsînin bi îmkanên bihidûd bêyî hesabekî dest bi nivisandina vê mijarê kir. Helbet ez zanim ku ez ne dîroknas im, ji alîyê metodîk ê gelek kêmasî hebûna, şaşî, kêmasî, zêdeyî mumkin in. Lê bo ez heta ku mumkin be, objektîf bim, min bi xwe re şerek mezin kir. Tirsa minî mezin ew bû ku hevalek ji min re bêje tu neobjektîf î.

Berîya weşandina nameyan û piştî weşana wan jî peyvendîyên min û gelek hevalên şahidên pêvajoyê, aktorên pêvajoyê bû ne, çêbûn. Min pirr caran name berîya werin weşandin ji kesên elaqedar re dişand. Lê rastî ev bû ku ji bilî du-sê hevalan tu kesî bala min nekişand, pirê caran an min qet bersîv wernedigit an jî tenê çend gotinên xweş.

Hevalê min/me Vîldan Tanrikulu bêyî daxwaza min, bi riza xwe nameyan wergerand tirkî. Bo vê jesta wî jê re sipas dikim; mala wî ava. Nameya pêşî wî rast rast ji Kurdinfo yê girtîbû paşê wergerandibû. Namyên din ji bo peryod dirêj nebe, min pêşîyê jê re teqrîben piştî heftekê jî bêyî ez li benda wergerê bisekinm, ji Kurdinfoyê re dişand.

Divîya min nameya 7.an berîya weşanê ji Eyub Alacabey re bişanda.Min gelek pirs jê kiribûn û wî jî bersîva min da bû. Lê bersîvnedan an jî kêmeleqaya hin hevalên ku heta wê rojê min name ji wan re şandibûn, cesareta min şikand. Hêvî dikim ku Eyub Alacabey li min bibohire.

Lazim e ez, kêm bin jî behsa balkişandin, û îtîrazên derheqê van gotaran jî bikim.

Osman Aydin bi israr roja damezrandina PDKa Dr.Şivan 29-ê Hezîran ê dide. Dibêje ew roj roja bidarvekirina Şêx Seîd û hevalên wî ye û wan bi zanebûn bo roja damezrandina partîyê ew roj hilbijartîye.

Kevnesekreterê giştî ê Tevgerê Omer Çetîn di hevdûdîtina me ye piştî belavkirina nameyan de di çend noqteyan de îtîrazên xwe gotin. Yek ji wan ew bû ku ew beşdarî civîna Wanê nebûye. Di derbarên nameyên di navbera endamên Komîteya Merkezî de jî îtirazek Omer Çetîn ev bû ku wî tenê namyek nivisandiye ew jî ji Mûrad Ciwan re hatiye nivisandin . O.Çetîn di der heqê nameya di 11.05.1981 de li ser navê wî hatiye nivisand dibêje, haya wî ji nameyek weha nîne.

Îtîrazên heta niha ji min re hatine gotin ev in. Divê bê destnîşankirin ku piştî min dest bi nîvîsa nameyan kir ez pêhesîyam ku hevalên îro di nava hewldanên biserhevanîna kevneşopa Tevgera Demokratên Şoreşger de ne, komisyonek ava kirine ku li ser dîroka vê tevgerê lê bikole.. Ez jî dizanim ev tiştên heta niha hatine nivisandin bersîva hemû pirsan nadin. Madem Komisyonek hatiye damezirandin êdî bi vê gotarê dawî li nameyan tînim. Heger pêwist bibînim belkî di çarçoveyek din de bîr û ramanên xwe ên şexsî û helwesta xwe binivsînim.

Hêvî dikim ku tiştên hatine nivisandin dilê tu kesî neşikandibe û heger lêvegerîn û minaqeşeyek li ser dîroka me bê kirin, bibin zemînek pozîtîf.